میزان تعمیمپذیری نظریه ساختار زنده «کریستوفر الکساندر» مطالعه موردی : چهارباغ و باغهای اصفهان

چکیده «کریستوفر الکساندر»1‌براساس ایده سرشت نظم‌، همه پدیده‌های جهان هستی را تحت دو عنوان «‌ساختارهای زنده» و «ساختارهای غیرزنده» مطالعه می‌کند و به بررسی و شناخت الگوی ساختارهای زنده با توجه به مفاهیم کلیت یکپارچه و مراکز نیرومند2 می‌پردازد. این نظریه در قالب 15 خصلت پیوسته از مراکز نیرومند شکل می‌گیرد. بر‌اساس دستاوردهای محققین، باغ‌ایرانی پدیده‌ایست فرهنگی که در قالب مجموعه‌ای منظم و هندسی با ترکیب ‌عناصر مختلف طبیعی و مصنوع با طبیعت به خوبی عجین شده است. ابتکار موضوع از این جهت می‌تواند در باغ‌ایرانی مورد توجه واقع شود که به شناخت کلیت یکپارچه و تشریح مراکز نیرومند‌ به عنوان یکی از اصلی‌ترین موضوعات اندیشه معاصر می‌پردازد. مسئلة تحقیق «میزان تعمیم‌پذیری نظریه الکساندر در چهارباغ و نمونه‌ باغ‌های اصفهان» است که با هدف بنیادی و روش تحلیلی و مقایسه تطبیقی با رویکرد کیفی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که ویژگی‌های نظریة ساختارهای زنده از قبیل مقیاس‌های مختلف‌، مراکز نیرومند‌، مرزها‌، تکرار متناوب به‌طور نسبی بر نمونه باغ‌های اصفهان با کارکردهای مختلف قابل تطبیق است؛ اما‌ نقش همة خصلت‌های این نظریه در نمونه‌های بررسی‌شده به‌یک میزان نیست و مقیاس‌های مختلف‌، مراکز نیرومند‌، فضای معین‌، تکرار متناوب‌، پژواک‌، مرزها و شکل خوب نقش بیشتری در خلق حیات دارند. چهارباغ به‌عنوان یک فضای شهری با کارکرد عمومی (مردمی‌) دارای حیات بیشتری بوده و نقش مراکز نیرومند‌، تضاد‌، جدایی‌ناپذیری و ناهمگونی در آن بسیار چشمگیر است‌.