الگوی مدیریتی در ژئوتوریسم مناطق بیابانی و کویری ایران با تاکید بر ملاحظات امنیتی (مطالعه موردی: منطقه مرنجاب)

ژئوتوریسم شاخه‌ای از اکوتوریسم است که بر ارزش توریستی سیستم‌های سطحی زمین همگام با ارزش‌های جغرافیای انسانی تأکید دارد. آنچه امروزه بر مسئله کنونی دانش ژئوتوریسم دامن می‌زند، نواقصی است که در عرصه مدیریت و تدوین راهبردهای حفاظتی، بهره‌برداری هوشمندانه و تأمین امنیت مشاهده می‌شود و مطالعات فعلی این دانش نوپا، تنها بر اساس معرفی جاذبه‌ها، اولویت‌بندی و ارزیابی آن‌هاست و با دست‌آوردهای این دانش مبتنی بر پایدارسازی محیط، احیا و بهره‌برداری از میراث فرهنگی و رفاه اقتصادی جامعه بومی میزبان، مطابقت ندارد. به همین دلیل در دو دهه پیشین، روش‌های متنوعی برای شناسایی، اولویت‌بندی و ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها در قلمروهای مختلف کوهستانی، ساحلی، کارستیک، بیابانی و ... تدوین‌شده و در حال انجام است. این پژوهش بر آن است تا با ارائه و تدوین یک الگوی مدیریتی، ابعاد جامع دانش ژئوتوریسم را از شناسایی تا مدیریت موردمطالعه قرار دهد. از نظر روش‌شناسی تلفیقی از روش بومی‌شده ارزیابی، مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای تشکیل می‌دهد. در این راستا تأکید ویژه‌ای بر روی ملاحظات امنیتی و چالش‌های پیش روی آن شده است. چراکه در صورت محیاشدن شرایط زیرساختی و الگوهای رفتاری بومیان برای بهره‌برداری، در صورت فقدان امنیت، نمی‌توان انتظار توسعه اقتصادی و فرهنگی ناشی از مدیریت ژئوتوریسم را داشت. بر این اساس یافته‌های پژوهش، در راستای فرآیند تدوین و اجرای الگوی مدیریتی ژئوتوریسم در مناطق بیابانی و کویری مرنجاب، مبتنی بر راهبردهای اجرایی و مطالعاتی اعم از شناسایی، ارزیابی، مؤلفه‌های مدیریتی، امنیتی و ... است. نتایج نشان داد، پیش از تنظیم مؤلفه‌های مدیریت طبیعی و انسانی محوطه مرنجاب، لازم است ابتدا مؤلفه‌های مدیریت نظم و امنیت در این منطقه اعم از اقدامات ضروری (امنیت بهره‌برداری، امنیت انسانی، تبلیغات و ...) و همچنین اجراکننده این مهم (نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در شهرستان آران و بیدگل) را محور مطالعه قرار داد.