پرخاشگری در انواع سبکهای دلبستگی در نوجوانان

مقدمه : سبک ­ های دلبستگی عامل مهمی در تعیین آسیب ­ های روانشناختی بویژه پرخاشگری افراد می ­ باشد. هدف: هدف از این مطالعه، تعیین میزان پرخاشگری در انواع سبک ­ های دلبستگی در نوجوانان 17- 15 ساله مقطع متوسطه شهر رشت بود. روش­کار: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه این پژوهش شامل کلیه دانش­آموزان پایه اول تا سوم دبیرستان بودند که در سال تحصیلی 92-91 در شهر رشت مشغول به تحصیل بودند. بدین منظور ابتدا جامعه پژوهش بر اساس مناطق آموزش و پرورش، نوع مدرسه، جنسیت و همچنین کلاس طبقه­بندی شد و در نهایت تعداد 46 کلاس و 576 دانش آموز براساس نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب گردید و کلاس­ها به عنوان خوشه­های نمونه­گیری در نظر گرفته شدند. ابزار گردآوری داده­ها شامل پرسشنامه­ای مشتمل بر 3 بخش بود: بخش اول پرسشنامه مشخصات دموگرافیک شامل سن، جنس، پایه تحصیلی، رشته تحصیلی، نوع مدرسه، رتبه تولد، داشتن خواهر و برادر، سطح تحصیلات سرپرست خانواده، شغل پدر، میزان درآمد خانواده بود. بخش دوم شامل پرسشنامه پرخاشگری Arnold و Perry بود که دارای 29 سؤال و 4 خرده مقیاس پرخاشگری فیزیکی، کلامی، خشم و  خصومت می باشد. نمره کل پرسشنامه در  دامنه 29 تا 145 قرار دارد. بدین ترتیب در حیطه پرخاشگری فیزیکی حداقل و حداکثر امتیاز 9 تا 45، در حیطه کلامی 5 تا 25، در حیطه خشم 7 تا 35 و در حیطه خصومت 8 تا 40 بود. نمره­ی بالاتر از میانگین در کل و در تمامی حیطه­ها  نشان­دهنده پرخاشگری بود. بخش سوم، پرسشنامه سبک دلبستگی بزرگسالی hazan و  shiver بود که دارای 15 سؤال در مورد سبک دلبستگی ایمن، سبک اجتنابی و سبک اضطرابی- دوسوگرا می­باشد. نمره نهایی بر اساس جمع نمرات کسب شده، محاسبه می­گردد. حداقل و حداکثر امتیاز در هر سه حیطه 5 تا 35 بوده و کسب نمره بالاتر از میانگین نشان­دهنده استفاده از آن حیطه می­باشد. برای تعیین پایایی ابزار پرخاشگری از مطالعه مقدماتی بر روی 25 نمونه استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ جهت تعیین سازگاری درونی ابزار برای کل سؤالات، 85/0 و برای خرده مقیاس­های پرخاشگری فیزیکی 73/0، پرخاشگری کلامی78/0، خشم 0/74 و خصومت 78/0 به دست آمد. با توجه به استفاده مکرر از این پرسشنامه در مقالات متعدد از تعیین روایی آن صرف نظر شد. جهت کسب اعتبار علمی پرسشنامه سبک دلبستگی از اعتبار محتوی استفاده شد. سازگاری درونی این ابزار نیز طی مطالعه مقدماتی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفته است. ضریب آلفا برای سبک دلبستگی اجتنابی 0/88، اضطرابی- دوسوگرا 69/0 و ایمن 0/68 محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها شاخص­های آمار توصیفی (برآورد فراوانی، درصد، محاسبه میانگین، انحراف معیار و میانه) و آزمون­های آمار استنباطی (کروسکال والیس و رگرسیون لوجستیک چندگانه) مورد استفاده قرار گرفت. سطح معناداری آزمون­ها در این مطالعه 0/05 در نظر گرفته شد. نتایج : میانگین سنی واحدهای مورد پژوهش 9/0±15/5بوده و اکثریت آنها دختر (54/1%)، پایه اول دبیرستان (49/1%)، تحصیل در مدارس دولتی (88%) و در رشته علوم تجربی ( 9/39%)، سطح تحصیلات والدین دیپلم (4/44 %)، دارای یک برادر (45/7%) و بدون خواهر (46%)، با تعداد اعضای خانواده سه نفر (7/63%)، متوسط درآمد خانواده بین 400 تا 600 هزار تومان در ماه (25/9 %) و شغل پدر آزاد (51/6%) بودند. براساس یافته­ها بین هیچکدام از متغیرهای دموگرافیک با نمره کل پرخاشگری نوجوانان ارتباط معنی­دار آماری وجود نداشته است. همچنین نتایج نشان داد که نمره کل پرخاشگری بر حسب سبک­های دلبستگی معنادار می­باشد(002/0 p< ). نتایج مدل رگرسیون لوجستیک چندگانه به روش پس رو نشان داد، سبکهای دلبستگی با کنترل متغیرهای دموگرافیک ارتباط معناداری با نمره پرخاشگری نوجوانان داشته است. بطوریکه نوجوانان با سبک دلبستگی اضطرابی- دوسوگرا نسبت به نوجوانان با سبک ایمن 8/1 برابر از شانس پرخاشگری بیشتر از میانگین برخوردار بودند( 0/027=p). همچنین از میان متغیرهای فردی و اجتماعی، متغیر رشته تحصیلی و سطح تحصیلات والدین نیز از متغیرهای مرتبط با نمره پرخاشگری بوده است. بطوریکه نوجوانان با والدین سطح تحصیلی کمتر از دیپلم، نسبت به والدین سطح تحصیلات دانشگاهی، از شانس نسبی پرخاشگری کمتری برخوردار بوده­اند (0/046=p). در ارتباط با رشته تحصیلی، نوجوانان با رشته تحصیلی علوم انسانی (019/0=p)، تجربی (030/0=p) و ریاضی (017/0=p) نسبت به نوجوانان با رشته تحصیلی کاردانش از شانس نسبی پرخاشگری کمتری برخوردار بوده­اند. نتیجه­گیری: طبق یافته­های تحقیق، افرادی که دارای سبک دلبستگی ایمن بودند، پرخاشگری کمتری نسبت به سبک دلبستگی اجتنابی و مضطرب داشتند. میزان سبک دلبستگی ایمن نوجوانان دارای بیشترین فراوانی و سبک دلبستگی اجتنابی کمترین فراوانی را دارا بودند. کیفیت دلبستگی فرد می­تواند نوع ارتباطات وی را در آینده و همچنین میزان رشد، سلامت، چگونگی مقابله با تنیدگی­ها و هیجانات، استقلال و عدم وابستگی و همچنین ابتلا به اختلالات روانی را پیش­بینی کند.