بررسی ویژگیهای رسوبی و کانیشناسی رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی رودخانه سقز

رودخانه­ها، یکی از عناصر موجود در سرتاسر چشم­انداز قاره­ای و حساس به تغییرات بوده که فرم خود را در طی زمان در برابر دامنه وسیعی از نیروهای درونی و بیرونی تنظیم می­کنند. هدف اصلی این مطالعه، بررسی ویژگی­های کانی­شناسی رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی رودخانه سقز، انطباق پراکنش واحدهای لیتولوژی با یافته­های کانی­شناسی و بررسی تأثیر شرایط زهکشی حوضه موردبررسی بر روی این ویژگی­ها است. بر این اساس، 14 نمونه از رسوبات دشت سیلابی در امتداد شاخه اصلی رودخانه سقز (شامل هشت نمونه از رسوبات جدید و شش نمونه از رسوبات قدیمی) در محل اتصال شاخه­های فرعی به رودخانه اصلی جمع­آوری شد. در ابتدا، کربنات­های سیمانی نمونه­های قدیمی برای بررسی ویژگی­های دیاژنزی و شناسایی نوع سیمان رسوبات قدیمی تحت آنالیز XRD قرار گرفتند. سپس از نمونه­ها مقاطع نازک تهیه شدند تا مطالعات کانی­شناسی، دانه­شماری، انطباق پراکنش واحدهای لیتولوژی در سطح حوضه با یافته­های کانی­شناسی و در ادامه تحلیل­های آماری بر روی داده­های به‌دست‌آمده صورت گیرد. به‌منظور مشخص نمودن تفاوت­های کانی­شناسی و اجزای رسوبی تشکیل‌دهنده رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی از آزمون من - ویتنی و برای تعیین مؤلفه­های اصلی تأثیرگذار بر تغییرات کانی­شناسی و اجزای رسوبی از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج XRD نشان داد که سیمان بین قطعات گراولی کنگلومراها در تمام رخنمون­های پادگانه رودخانه­ای از نوع کلسیت می­باشد. با توجه به نتایج تحلیل­های آماری، تفاوت میانگین دو گروه رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی رودخانه سقز به لحاظ کوارتز پلی­کریستالین، شیست و ولکانیک معنی­دار می­باشد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، مؤلفه اول با توجیه 2/32 درصد از واریانس به‌صورت قوی مثبت با کوارتز پلی­کریستالین و شیت و به‌صورت قوی منفی با قطعات ولکانیکی مرتبط است. واحد سنگی شیست در بیش­تر موارد یا در نزدیکی محل آبراهه­های اصلی حوضه و رودخانه سقز قرارگرفته و یا در پایین­دست حوضه و محل تشکیل پادگانه­های رودخانه­ای سخت شده (کنگلومرا) واقع‌شده است.