Kaszubi Pomorza Zachodniego a państwo polskie w latach 1918-1939. Próba nowego spojrzenia

Artykul poświecony jest niewielkiej (ok. 6000) grupie Kaszubow, ktorzy po wytyczeniu granicy polsko-niemieckiej w 1920 roku, pozostali w Niemczech. Zamieszkiwali glownie powiaty bytowski i leborski. Panstwo polskie – kierując sie wzgledami politycznymi i narodowymi – przywiązywalo do nich duzą wage. Wysylano tam nauczycieli, instruktorow, urzednikow konsularnych, by wspierac polską świadomośc narodową. Niemcy sprzeciwiali sie tym dzialaniom, uwazając je za ingerencje w zycie obywateli niemieckich. Zakladali tez, ze świadomośc kaszubskiej odrebności nie jest tozsama z polską świadomością narodową. Owe zmagania po cześci przyczynily sie do utrwalenia polskości w obu powiatach, lecz w zakresie indywidualnym byly podstawą do wielu osobistych dramatow (zwlaszcza w okresie drugiej wojny światowej i miesiecy ją poprzedzających). Cześc Kaszubow z badanych powiatow po 1945 roku opuścila Polske i przeniosla sie do Niemiec.