ANTALYA İLİ MURATPAŞA İLÇESİNDE MEVLİT YEMEĞİ SONRASI GÖRÜLEN BESİN ZEHİRLENMESİ (2014)

Giris ve Amac : Alo 174 hattina 26.09.2014 tarihinde yapilan bir besin zehirlenmesi ihbarini takiben Antalya Halk Sagligi Mudurlugu 160 kisilik hazirlanan bir mevlit yemegi sonrasi gorulen akut gastroenterit salgini tespit etmistir. Salginin etken, kaynak ve bulas yolunu belirleyerek salgini kontrol altina almak ve gelecekte ortaya cikabilecek benzer durumlari onleyebilmek icin kanita dayali oneriler olusturmak amaciyla inceleme yapilmistir. Gerec ve Yontem : Katilimci sayisi net olarak bilinmeyen mevlit yemeginden (tavuk corbasi, et kavurma, pilav, barbunya, salata, baklava, ayran, ambalajli su) yemis olan kisilere ulasmak icin mevlit sahipleri, yemege katilmis olanlar ve yetkililerle gorusulmus, hastane kayitlari incelenmistir. Yapilan incelemede 9-14.10.2014 tarihleri arasinda toplam 102 kisiye ulasilmistir. Yapilan vaka-kontrol arastirmasinda demografik bilgi, semptom ve mevlit yemeginde tuketilmis olan gidalara iliskin sorularin oldugu bir anket uygulanmistir. Mevlit yemeginden yemis olup, ishal (≥3 kez/gun) ile kusma, karin agrisi, ates sikâyetlerinden en az birine sahip olan kisiler olasi vaka; hicbir semptomu olmayanlar kontrol olarak degerlendirilmistir. Veri analizleri, tanima uygun 35 kontrol ve 35 olasi vaka icin yapilmistir. Analizlerde; yuzde dagilimlari, atak hizi, %95 guven araligi (GA) ile tahmini rolatif risk (TRRadj) hesaplari kullanilmis, istatistiksel anlamlilik duzeyi %95 olarak kabul edilmistir. Etken tespiti icin 3 gaita numunesi, 2 su numunesi alinmistir. Mevlit yemeginin tamami tuketildigi icin ornek alinamamistir. Klinik numunelerde kultur; su orneklerinde bakiye klor olcumu ve mikrobiyolojik analiz yapilmistir. Inceleme Turkiye Halk Sagligi Kurumu adina gorevlendirme ile salgina mudahale amaciyla yapildigindan etik kurul izni alinmamis, katilanlardan sozel izin alinmistir. Bulgular: Salginda atak hizi %62,7 (64/102) olarak hesaplanmistir. Hastalarin 64 (%100)'unde ishal, 63 (%98,4)'unde karin agrisi, 47 (%73,4)'sinde ates, 34 (%53,1)'unde kusma gorulmus olup; 56 (%87,5)’si hastaneye basvurmus, 1’i yogun bakimda olmak uzere 5 (%9,0)’i yatarak tedavi almistir. Hastalar ortalama 5,5 ± 2,3 gunde iyilesmistir. Salgin, yemek servisinden sonra baslayan, tek kaynakli bir salgin ozelligi gostermektedir. Ortanca inkubasyon suresi 17,5 saattir (en kisa:2, en uzun:50). Bir lokantada verilen mevlit yemeginde su, ayran, baklava disardan temin edilmis; barbunya bir gun once, diger yemekler ise ayni gun isletme calisanlari tarafindan hazirlanmistir. Barbunyanin saklanma kosullari hakkinda net bilgi elde edilememistir. Ortalama yas vakalarda 56,8 ± 12,1; kontrollerde 47,1 ± 19,8 olup aralarinda istatiksel olarak anlamli fark bulunurken (p=0,016); cinsiyet acisindan iki grup arasinda anlamli fark saptanmamistir (p=0,225). Barbunya yemek (TRR:130, %95 GA: 15,4-1104,4) ve salata yemek (TRR:4,3 %95GA: 1,6-11,9) hastalikla iliskili bulunmustur. Yapilan tabakali analizde salata yemedeki anlamlilik ortadan kalkarken barbunya yemis olmak vakalarda kontrollere gore TRRadj 59,2 (%95 GA: 11,0-318,2) kat bulunmustur. Bir gaita orneginde B grubu Salmonella saptanmis, tiplendirme yapilamamistir. Su numunelerinin inceleme sonuclari uygun bulunmustur. Sonuc ve Oneriler : Bu tek kaynakli salginda kaynagin barbunya tuketimi oldugu dusunulmus ancak olasi capraz kontaminasyon aciklanamamistir. Semptom dagiliminda ishal, karin agrisi, atesin on planda olmasi, ortalama inkubasyon ve hastalarin iyilesme sureleri ile gaita numunesi sonucu goz onune alindiginda salginda etkenin Non-typhoid Salmonella olabilecegi dusunulmustur. Ilgili otorite tarafindan isletmeye sahit numune saklamamasindan oturu para cezasi uygulanmistir. Toplu yemeklerin kontrolunun saglanmasi ve bu tur toplu yemekleri yapan kisilere hijyen ve gida numunesi saklanmasi egitiminin verilmesi onerilmistir. Bu calisma 25-26 Mayis 2015 tarihlerinde Ankara’da yapilan 3. Ulusal Saha Epidemiyolojisi Konferansi’nda sunulmustur. Anahtar Kelimeler : Salgin, Besin Zehirlenmesi, Vaka-Kontrol Arastirmasi, Salmonella, Gastroenterit