Kilis Yağlık Zeytin Çeşidinde Döllenme Sorununun Araştırılması

Bircok meyve turunde oldugu gibi zeytinde de ekonomik olarak urun alinabilmesi icin yabanci tozlanmaya ihtiyac duyulmaktadir. Oysaki, ulkemizde zeytin yetistiriciligi genellikle monokulturel olarak yapilmakta ve tozlayici cesit kullanimi konusunda bazi eksiklikler gorulmektedir. Bu calismada kullanilan Kilis Yaglik cesidi zeytinin anavatani olarak kabul edilen Turkiye’nin Guneydogu Anadolu Bolgesi’nde yaygin olarak yetistirilen bir cesittir. Bolge kosullarina uyum saglamasi ve yag oraninin yuksek olmasi cesidin olumlu ozelliklerindendir. Ancak; boncuklu (partenokarpik) ve kismen gelisen meyveler nedeniyle, agac uzerinde irili ufakli bircok meyvenin meydana gelmesi, cesidin en onemli sorunu olarak gorulmektedir. Calismada, Kilis Yaglik cesidinde gorulen bu irili ufakli meyve olusumlarinin nedenleri ve bazi cozum yollari arastirilmistir. Bu amacla, uygun tozlayicilarin belirlenmesi icin kendileme, serbest tozlanma ve farkli tozlayici uygulamalari yapilmistir. Calisma neticesinde bu cesit icin kendine verimliligin ve tozlayicilarin etkinlik derecelerinin yillar arasinda degisebilecegi saptanmistir. Kendileme uygulamasi oldukca az meyve tutma oranina sahip olmus ve cesidin kendine verimliliginin cok dusuk oldugu belirlenmistir. Kullanilan tozlayicilarin cogu kendilemeye gore meyve tutma oranini arttirmistir. Ancak, tek bir tozlayici cesit istenilen duzeyde bir meyve tutma orani saglamamistir. Bu nedenle, Kilis Yaglik cesidi icin en az iki tozlayici cesit kullaniminin faydali olacagi dusunulmektedir. Calismada ayrica, ciceklenme zamani cicek tac yapraklarinin tam olarak acilmadigi ve meyve gelisimi esnasinda sik sik tohum aborsiyonlarinin olustugu belirlenmistir. Bircok farkli cesidin bulundugu bir bahcede dahi serbest tozlanmalarda boncuklu meyve olusumlari gorulmustur. Bu durum ciceklerin tam olarak acilmamasi nedeniyle olusan eksik tozlanmaya ve cesidin bu konudaki genetik yatkinligina baglanabilir.