انتزاع نمادین در زیباییشناسی هنر بلوچستان، نمونۀ موردی: سوزندوزی بلوچ

بیان مسئله: قوم بلوچ را می‌توان یکی از اقوام اصیل ایرانی دانست که ادامه‌دهندۀ زندگی دام‌پروری و عشایری در ایران بوده‌اند. هنرهای گوناگونی در میان این قوم رایج است که مهم‌ترین آنها را می‌توان هنر سوزن‌دوزی دانست. این هنر با نقوش هندسی و به‌شدت انتزاعی‌اش نمایشگر پیشینۀ زندگی عشایری قوم بلوچ و همانند دیگر هنرهای عشایر ایران از بعد هندسی بسیار بالایی برخوردار است. همچنین می‌توان به شباهت نقوش هندسی این هنر و هنرهای دوران نوسنگی نیز اشاره کرد. نقوش هنر سوزن‌دوزی بلوچ در انواع انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و حاشیه قابل دسته‌بندی هستند.سؤال پژوهش: کدام یک از ویژگی‌های زیبایی‌شناسانۀ سوزن‌دوزی بلوچ را می‌توان به‌عنوان تأثیرگذارترین شاخص هویتی آن در نظر گرفت؟هدف: شناخت عناصر زیبایی‌شناسانۀ سوزن‌دوزی بلوچ به‌عنوان مهم‌ترین هنر بومی منطقۀ بلوچستان و ستخراج مهم‌ترین مؤلفه‌های آن هدف این پژوهش است.روش تحقیق: روش انجام پژوهش، کیفی و با استفاده از منطق استدلالی است. اطلاعات کتابخانه‌ای و مشاهده در جمع‌آوری داده‌های این پژوهش مورد توجه و همچنین مشاهدات عینی نگارنده و اطلاعات میدانی در دستیابی به استنتاجات پژوهش مؤثر بوده است.نتیجه‌گیری: مهم‌ترین وجه اشتراک این نقوش هندسی‌بودن و در ضمن انتزاع بیش از حد آنهاست. زیبایی‌شناسی این هنر بومی را می‌توان در قالب خط (راست و با زاویه)، شکل (بر پایۀ شکل مثلث)، بافت (متراکم و پرکار)، ریتم (متناوب) و رنگ (با تسلط رنگ قرمز و ترکیب رنگ‌های نیرومند و قوی) بررسی کرد. انتزاع نمادین را می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین وجه زیبایی‌شناسانه هنر سوزن‌دوزی بلوچ مورد توجه قرار داد.