Acı Kavun (Ecballium elaterium (L.) A. Rich.) Bitkisinde Kallus Kültürü Araştırmaları

Turkiye’de insanlar bircok bitkiyi, hastaliklari tedavi etmek amaciyla kullanmislardir. Ecballium elaterium (L.) A. Rich. (Cucurbitaceae) (Aci kavun) bitkisi de ulkemizde tedavi amaciyla kullanilan onemli tibbi bitkilerden biridir. Meyve suyu, iceriginde bulunan ve kukurbitasin B adi verilen triterpenik yapida maddeler sinuzit tedavisinde kullanilmaktadir. Kukurbitasinler sitotoksik, antitumoral, antienflamatuar, antimikrobiyal cesitli biyolojik aktivitelere sahiptir. Ayrica karaciger koruyucu ve purgatif ozellikleri de bilinmektedir. Aci kavun bitkisinden kukurbitasin etken maddesinin elde edilmesini saglayarak ulke ekonomisine katki saglamak, ilac sanayine katma deger yaratmak ve bitkisel kokenli sekonder metabolitlerin uretilmesi oldukca onemlidir. Bunun icin yapilacak gerek genetik muhendisligi calismalari; gerekse doku kulturu calismalarinda kallus kulturu ile uygun dokuyu olusturmak ve cogaltmak calismalarin en cok zaman harcanan kisimlarini olusturmaktadir. Bu calismanin amaci, E. elaterium bitkisinde kallus kulturune etki eden faktorlerin belirlenmesidir. In vitro kosullarda surdurulebilir bir kallus rejenerasyonunun saglanabilmesi icin farkli lokasyonlardan bitkiler toplanmistir. Eksplantlarin yuzey sterilizasyonunda NaOCl ve H 2 O 2 kullanilmistir. Kotiledon bogum, yaprak, petiol, meyve, govde ve tohum eksplantlarinin kallus kulturune tepkisi incelenmistir. Tohumlarin in vivo ve in vitro cimlenmelerine etki eden faktorler arastirilmistir. Uc farkli sukroz dozu ve iki farkli buyume duzenleyicinin aci kavun bitkisinde kallus olusumuna etkilerine bakilmistir. En iyi sonuclar tohum eksplantlarindan elde edilmistir. Butun parametreler bakimindan elde edilen sonuclar, E. elaterium bitkisinde buyume ve kallus olusumuna cok sayida faktorun etki ettigi sonucuna varilmistir.