شناسایی و اولویتبندی ریسکهای پیش روی خدمات کتابخانههای عمومی ایران

هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های خدمات کتابخانه‌های عمومی ایران بود. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع پژوهش‌های ترکیبی بود. در پژوهش حاضر از فن‌های فراترکیب (کیفی)، محاسبه ضریب کاپا و تکنیک دلفی (کمی) استفاده شد. قلمرو پژوهش شامل کلیه مقالات منتشر شده در بازه زمانی 1990 تا 2020 به زبان‌های فارسی و انگلیسی بود. در تکنیک دلفی جامعه پژوهش شامل تمامی متخصصان حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابخانه‌های عمومی، مدیریت و فناوری اطلاعات که پیش‌تر سابقه همکاری با کتابخانه‌ها را داشته باشند؛ بود. برای تعیین تعداد دقیق افراد جامعه کلیه پژوهشگرانی که در حوزه‌های موضوعی ارائه شده در جدول فوق اقدام به انجام پژوهش کرده‌اند شناسایی شدند. سپس تعداد 24 نفر از افراد به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. یافته‌ها: بر اساس منابع منتشر شده تعداد 69 ریسک در 8 دسته شناسایی شدند. بر اساس نظرات متخصصان مهم‌ترین چالش پیش روی کتابخانه‌ها که بالاترین امتیاز را از نظر متخصصان ایرانی دریافت کرده است مربوط از بین رفتن محتوای کتابخانه، ناتوانی در خرید منابع جدید و یا قطع اشتراک منابع کتابخانه به دلیل کمبود بودجه، مسائل اقتصادی، سانسور، ویروسی شدن، تحریم و ...که می‌توانند چالش مهمی پیش روی کتابخانه‌های عمومی باشند. چالش‌های عدم تبلیغ و تشویق نهادهای فرهنگی برای هدایت جامعه به کتابخانه‌های عمومی و افزایش رقبای کتابخانه (موتورهای جستجو پایگاه‌های اطلاعاتی، کافی نت‌ها و ...) در ارائه اطلاعات مورد نیاز مشتریان (با توجه به اینکه رقبا می‌توانند مطالب را به‌صورتی کاربرپسندتر در اختیار مشتریان قرار دهند) نیز در رتبه دوم قرار دارند و می‌توانند منجر به ایجاد خطر برای کتابخانه‌های عمومی شوند. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به رشد سریع منابع اطلاعاتی و تنوع در منابع اطلاعاتی کتابخانه برای بازیابی اطلاعات مورد نیاز مشتریان باید چندین راه را انتخاب نماید و با استفاده از روش‌های امانت بین کتابخانه‌ای، اشتراک مشترک پایگاه‌های اطلاعاتی و امکان ارسال منابع بازیابی شده از طریق ایمیل برای مشتریان به نیازهای اطلاعاتی آن‌ها پاسخ گوید. همچنین شیوه انتخاب منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به‌صورت متمرکز است و کتابخانه تأثیر مستقیمی در انتخاب منابع ندارد. بنابراین نحوه انتخاب منابع باید بازنگری شود و راه‌های انتخاب کتاب توسط جامعه مخاطب گسترش یابد، یعنی کاربران برای انتخاب کتاب‌های مورد نیازشان از طریق شبکه‌های اجتماعی، صندوق نظرات و پیشنهاد‌های وب سایت کتابخانه بتوانند اقدام کنند.