پژوهشی در نقوش سفالینه های قالبی محوطه زلف آباد فراهان

محوطه زلف آباد در 48 کیلومتری شمال شهر اراک و در دشت فراهان یکی از بزرگترین محوطه های باستانی دوره اسلامی استان مرکزی است که کاوشهای باستان شناسی صورت گرفته و آنرا به عنوان یک روستای بزرگ و یک مکان مرکز پخت سفال در دشت وسیع فراهان از سده های ششم تا سیزدهم ه.ق معرفی می کند.طی دو فصل کاوش در این محوطه شواهدی از تولید سفال در محل بدست آمد که در میان سفالینه ها و قطعات سفالی ،نمونه سفالهای قالبی دوره ایلخانی از این حیث دارای اهمیت و ارزش هستند که با نقوش مختلف حیوانی ، کتیبه و گیاهی تزئین شده اند.در این پژوهش بررسی نقش این نمونه ها در ارتباط و پیوند آنها با نقشمایه های مشابه پیش از اسلام و دوره های مختلف اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. هرچند مطالعه الگوهای کهن ایرانی برروی این نمونه ها و تلفیق آنها با نقوش متاثر از فرهنگ مغولی نیز از نظر دور نمانده است. فلذا روش کار بر پژوهش های میدانی و مطالعات کتابخانه ای مبتنی است. درنهایت ارتباط گسترده نقوش سفالینه های مکشوفه از محوطه باستانی زلف آباد با نقوش موجود در ایران پیش از اسلام و برتری آنها به نسبت نقوش ملهم از فرهنگ ایران دوره اسلامی ،مورد تائید قرار گرفته است. مطالعه موردی سفالینه های قالبی دوره ایلخانی محوطه زلف آباد که براساس شواهد در محل تولید شده اند به گونه ای تداوم استفاده از عناصر و کهن الگوههای ایرانی بروی سفال را نشان می دهند. علی رغم غلبه فرهنگ اسلامی و برتری گرایشات شیعی در محیط فراهان دوره ایلخانی، آنچه در نقوش سفالهای قالبی این محوطه قابل ملاحظه است استفاده از وسیع از نمادهای ایرانی و سنت تصویر مظاهر و عناصری است که ریشه در فرهنگ پیش از اسلام دارد. هرچند بر اساس مبانی فکری اسلام بسیاری از نمادهای پیش از اسلام با مفاهیم جدید ظاهر شد