Screeningsinstrument voor Dysfagie bij mensen met een Verstandelijke Beperking (SD-VB): ontwikkeling en eerste validering

Inleiding: mensen met een verstandelijke beperking (VB) hebben een verhoogd risico op dysfagie. Om – vaak ernstige – gevolgen zoals aspiratiepneumonie en luchtwegblokkade te voorkomen, is het tijdig vaststellen van dysfagierisico belangrijk. Periodiek screenen van alle clienten door logopedisten is praktisch onhaalbaar. Snelle en eenvoudige screening door zorgverleners zou uitkomst bieden. Methode: deze studie bestond uit vier delen: 1) ontwikkeling van het Screeningsinstrument voor Dysfagie bij mensen met VB (SD-VB) op basis van literatuur, bestaande instrumenten en praktijkervaringen, 2) eerste validering bij een kleine steekproef (n=42), 3) verdere validering van een aangescherpte versie bij een grote steekproef (n=1064) en 4) optimalisering. Het SD-VB is ingevuld door zorgverleners en is in het kader van de validering afgezet tegen de door logopedisten veelgebruikte Dysphagia Disorder Survey (DDS). Resultaten: het SD-VB omvatte 8 items over risicofactoren en 20 items (deel 2 van het onderzoek)/21 items (deel 3 van het onderzoek) over eet- en drinkgedrag. De totaalscore vertoonde een sterke samenhang met de totaalscore op de DDS. Vergeleken met de dysfagieconclusie op de DDS, bleek dat een afkapwaarde van SD-VB=3 (deel 2) of SDVB= 4 (deel 3) de beste sensitiviteit, specificiteit en voorspellende waarden gaven, allen hoger dan 70%. Items vormden samen een betrouwbare schaal (interne consistentie). Conclusie: de eerste resultaten suggereren dat het SD-VB een veelbelovend screeningsinstrument is om te gebruiken door zorgverleners. Een geoptimaliseerde en verder getoetste versie past in een periodiek werkproces met het SD-VB als eerste stap, gevolgd door diagnostiek door een logopedist (afhankelijk van de SD-VB-score), eet- en drinkadviezen en evaluatie.