تأثیر تیمارهای کودی و رژیمهای آبیاری بر عملکرد دانه و ویژگیهای کیفی دانه آفتابگردان

این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر تیمارهای مختلف حاصلخیزی خاک بر عملکرد و صفات کیفی آفتابگردان (Helianthus annus L.) رقم آذرگل، تحت رژیم‌های متفاوت آبیاری، در سال‌های 1391 و 1392 در مزرعۀ پژوهشی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. سه رژیم آبیاری شامل آبیاری پس از مصرف 30، 50 و 70 درصد رطوبت قابل استفاده در عمق توسعة ریشه، به‏عنوان عامل اصلی و هشت تیمار کودی شامل تأمین کامل نیتروژن گیاه ازطریق کود شیمیایی اوره، کود شیمیایی اوره+کود دامی، زئوکمپوست ورمی‌کمپوست، زئوپونیکس، زئوکمپوست + ورمی‌کمپوست، زئوکمپوست + زئوپونیکس، ورمی‌کمپوست + زئوپونیکس، عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب (آبیاری پس از مصرف 30 درصد رطوبت قابل استفاده) بیشینة عملکرد دانه به‌عنوان مهم‌ترین صفت بررسی‌شده از تیمارهای آلی ترکیبی به‏دست آمد. در شرایط تنش کم‌آبی (آبیاری پس از مصرف 50 و 70 درصد رطوبت قابل استفاده) تیمارهای آلی دارای زئولیت بیشتر (زئوکمپوست، زئوپونیکس و زئوکمپوست + زئوپونیکس) عملکرد دانة بهتری را حاصل کردند. در شرایط تنش کم‌آبی شدید (آبیاری پس از مصرف 70 درصد رطوبت قابل استفاده) تیمارهای آلی دارای زئولیت بیشتر شامل زئوکمپوست، زئوپونیکس و زئوکمپوست + زئوپونیکس در مقایسه با تیمار شیمیایی به‌ترتیب درصد روغن را 8، 9 و 13 درصد در سال نخست 13، 10 و 12 درصد در سال دوم افزایش دادند. کاربرد تیمارهای کود آلی با افزایش میزان اسیدهای چرب لینولئیک و اولئیک دانه سبب افزایش کیفیت روغن دانة آفتابگردان شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که با کاربرد ترکیبی کودهای آلی فرآوری‌ شده مانند ورمی‌کمپوست، زئوکمپوست و زئوپونیکس در زراعت آفتابگردان علاوه بر تولید محصولی سالم با عملکردی قابل قبول، می‌توان مصرف کودهای شیمیایی را نیز کاهش داد.