بررسی تنوع ژنتیکی گردوی ایرانی Juglans regia با استفاده از صفات کمی و کیفی رشد

گردوی ایرانی (Juglans regia L.) از مهم‌ترین گونه‌های اقتصادی است که به‌دلیل تولید میوه و کیفیت مطلوب چوب در سراسر جهان کشت می‌شود. گردو به‌دلیل تکثیر زایشی و دگرگرده‌افشانی دارای تنوع ژنتیکی زیادی است. در این پژوهش تنوع ژنتیکی گردو از نظر عملکرد تولید چوب بررسی شد. در سال 1378 بذور درختان خوش‌فرم از مجموعه باغ‌های سه منطقۀ کرج (10 نمونه)، بافت (22 نمونه) و اصفهان (22 نمونه) جمع‌آوری و در مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور کشت شد. در دو سال 1396 و 1397، صفات رویشی درختان 17 و 18 سالۀ کلکسیون گردو شامل قطر در ارتفاع 30 سانتی‌متری، کیفیت شکل تنه، ارتفاع درخت، سطح تاج‌پوشش، قطر برابرسینه، حجم چوب تولیدی و میانگین رشد طولی سالانه مقایسه شد. آنالیز واریانس صفات رویشی بررسی‌شدۀ درختان با منشأ کرج، بافت و اصفهان نشان داد که بین مناطق از نظر صفات کیفیت شکل تنه، سطح تاج‌پوشش و قطر برابر‌سینه تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین شکل تنۀ درختان با منشأ بافت نسبت به درختان با منشأ کرج و اصفهان مستقیم‌تر و استوانه‌ای‌تر بود. بررسی صفات رویشی توده‌های مختلف نشان داد که درختان بافت ارتفاع (27/3 متر)، سطح تاج‌پوشش (47/7 متر مربع) و رشد طولی سالانۀ (77/17 سانتی‌متر) بیشتری از دیگر مناطق دارند. مقایسۀ میانگین قطر برابرسینه نشان داد که درختان با منشأ کرج، قطر بیشتری (37/9 سانتی‌متر) دارند. گروه‌بندی با آزمون تجزیۀ خوشه‌ای UPGMA ژنوتیپ‌ها را در دو گروه متفاوت قرار داد. مقادیر اندازه‌گیری‌شدۀ همۀ صفات به‌جز ارتفاع ژنوتیپ‌های گروه اول بیش از مقادیر گروه دوم بود. چوب تولیدی ژنوتیپ‌های گروه دوم کیفیت بهتری نسبت به گروه اول نشان داد. این تفاوت‌ها در صفات مختلف با توجه به شرایط محیطی یکسان محل کاشت، ناشی تنوع ژنتیکی است که برای اصلاح گردو می‌توان از آنها استفاده کرد.