اثر نسبت های مختلف نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر خواص پاد اکسایشی میوه ارقام تمشک سیاه در گلخانه

سابقه و هدف: تمشک‌های سیاه (Rubus fruticosis aggr) با بیش از 700 گونه از جمله میوه‌های بسیار ارزشمند و دارای خواص بهداشتی بالا و ریز بومی سراسر جهان و ایران هستند. علاوه بر نمونه‌های وحشی موجود در طبیعت، ارقام خاردار و بدون‌خار اصلاح‌شده آن نیز به‌طور عمده در استان‌های جنوبی دریای خزر کشت و کار می‌شوند. استفاده از کودهای شیمیایی سریع‌ترین روش جبران کمبود عناصر غذایی موردنیاز گیاهان است. بررسی‌های قبلی نشان داده استفاده از NPK تغییرات مثبتی را در طول شاخه‌های رویشی، تعداد و طول جوانه‌های جانبی و تعداد گل‌آذین تمشک سیاه و به‌طورکلی اجزای عملکرد همچنین خواص پاداکسایشی به وجود می‌آورد. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات نسبت‌های مختلف نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر سه رقم تمشک سیاه خاردار بود. مواد و روش ها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به‌صورت گلدانی و با بستر خاکی در گلخانه انجام شد. فاکتور اول رقم دارای سه سطح زودرس (سیلوان)، میانرس (ماریون) و دیررس (توپای) و فاکتور دوم تغذیه در شش نسبت نیتروژن، فسفر و پتاسیم (به ترتیب شامل N0P0K0،N50P0K0، N50P0K25، N50P0K50، N50P25K50 و N50P12.5K25 کیلوگرم ‌در هکتار) بود و با سه تکرار انجام گرفت. صفات مورد بررسی در این پژوهش شامل اندازه گیری صفات کمی میوه شامل وزن، طول و قطر و نسبت آن(اندازه)، صفات کیفی میوه شامل موادجامد محلول کل(TSS) و اسید قابل تیتراسیون، صفات شفتچه شامل وزن و درصد ماده، تعداد و وزن بذر و خواص پاداکسایشی عصاره (برآورد فعالیت پاداکسایندگی به روش DPPH، فنل، فلاونوئید و ویتامین ث) بود. یافته ها: نتایج نشان داد در رقم زودرس بیشترین وزن میوه، TSS و وزن خشک بذر پنج میوه به ترتیب 8/7 گرم،9/12 درصد و 598/0 گرم و در رقم دیررس بیشترین وزن تر و خشک بذر پنج میوه به میزان 528/2 و 607/0 گرم در تیمارN50P0K25 حاصل شد. بیشترین میزان اسیدیته کل در رقم دیررس و تیمار N50P0K0 مشاهده شد. بالاترین وزن شفتچه، بیشترین درصد ماده شفتچه در ارقام زودرس و میانرس و تیمار N50P0K25، و بیشترین میزان آنتوسیانین در همین تیمار و ارقام میانرس و دیررس بدست آمد. درصد مهار اکسیدانی و مقدار فنل نیز نشان داد که در رقم دیررس این صفات بیشتر از سایر ارقام بود. بیشترین میزان ویتامین ث در تیمار N50P25K50 مشاهده گردید و از این سطح به بعد افزایش غلظت کودها اثر منفی بر مقدار این صفت و سایر صفات فیتوشیمیایی نظیر آنتوسیانین داشت. نتیجه‌گیری: در صفات مرتبط با اندازه میوه و رشد زایشی مطلوب رقم زودرس دارای برتری معنی داری نسبت به دو رقم دیگر بود. اگرچه ارزش غذایی (خواص پاد اکسایشی) رقم دیررس بهتر بود. تیمار N50P0K25 در رقم زودرس از نظر بسیاری از صفات نظیر TSS، وزن شفتچه، ماده شفتچه و شاخص طعم برتری معنی داری را نسبت به سایر تیمارها نشان داد.