TÜRKÇE ÖYKÜLERDE TERSİNLEME: AZİZ NESİN ÖYKÜLERİ ÖRNEĞİ

Anahtar Kelimeler: Tersinleme (Ironi), Aziz Nesin Oykuleri, Tersinleme turleri, Oyku Metin Turu. OZET Tersinleme (Ironi) kabaca “dusundugunun tam tersini soylemek” biciminde betimlenebilir. Tersinleme, ozellikle kisa oykulerde, niyetlenen iletiyi vurgulamak amaciyla bircok yazar tarafindan yeglenen bir edebi tekniktir. Genel olarak Sozel tersinleme Dramatik tersinleme ve Durum tersinlemesi olmak uc turu bulunmaktadir. Sozel tersinleme en yaygin olarak bilinen turdur ve yazarin ya da oykudeki bir karakterin soyledigiyle niyetinin farkli oldugu durumlari iceririr. “kucultme” ve “abartma” olmak uzere iki alt turu bulunmaktadir. Bunlardan birincisi, bir seyin dogasi oldugundan daha kucuk gosterildiginde/ kucultuldugunde; ikincisi ise daha buyuk gosterildiginde/abartildiginda ortaya cikar. Dramatik tersinlemede, karakter icinde bulundugu durumun farkinda degildir; oysa okur bunu biliyordur. Son olarak Durum tersinlemesinde, verili durumun sonucu okurun ve karakterin beklemedigi bir sonuctur. Bu calismada, tersinleme Aziz Nesin’in dort farkli oykusunde incelenmektedir: Ah, Biz Esekler, Bunlar Bizim Dertlerimiz, Ne Guzel Memleket ve Fil Hamdi. Arastirmamizda Aziz Nesin oykulerinin secilmesinin nedeni, kendisinin toplumu ve politikacilari acik, dobra bir bicimde elesiren bir mizah yazari olarak bilinmesi ve mizahta da tersinlemenin bir arac olarak sikca kullanilacaginin ongorulmesidir. Calismanin bulgularinin Aziz Nesin’in ne turden tersinlemeyi daha sik kullanmayi yegledigini ortaya koymus ve yazarin soz konusu tersinleme turunu secmedeki niyetini ortaya koymayi saglamistir.