Xeno-Nukleik Asitler ve XNA Dunyasi

Insan gereksinimlerini karsilamak icin gunumuzde yeni organizmalar ve biyolojik sistemler olusturulmaktadir. Sentetik biyoloji, dogada var olmayan organizmalari, biyolojik bilesenleri ve islevleri olusturmak icin ya da varolan biyolojik sistemlere yeni islev yaptirabilmek icin yeniden tasarlar ve modeller olusturur. Sentetik biyoloji, biyolojinin muhendisligidir, in vitro genetik olarak da tanimlanir. Sentetik genomik ise  kimyasal sentezle tam bir genomu ya da genomun bir kismini olusturabilecek teknolojik calismalari kapsar. Santral dogma olarak bilinen evrensel genetik bilgi akisinda hucrelerimiz dogal nukleik asit olan DNA’yi okuyarak islevsel RNA ve protein olusturur. Xeno nukleik asitler (XNA’lar) ilk kez Herdewijn ve Marlier tarafindan kimyasal yolla ortaya cikarilmis yeni bir turev nukleik asit sinifidir.  XNA’lar, dogal olmayan nukleik asit omurgali sentetik genetik polimerlerdir. Dogal genomlarda nukleik asiti olusturan, replike olan ve sayisi dort olan (GACT) yapitaslarina, 1990’da kimyacilarin baslattigi genisletilmis yapay genetik bilgi sistemlerinde yeni yapitaslari eklenmistir. Baz cifti sayisi da ucten daha fazlasina cikarilmistir. Onceki genetik bilgilerin depolandigi GACT’den olusan DNA kutuphaneleri, en azindan DNA’da Z:P baz cifti seklinde eslesebilen GACTZP nukleotidleriyle zenginlestirilmistir. Genetik kodun duzenlenmesi (genom editing)  ve histon kodunun duzenlenmesi (epigenom editing) ile yeniden tasarlanan kromatinler, tipta, biyoteknolojik ve temel biyolojik arastirmalarda sasirtan sonuclar vermis ve pek cok sorunun cozumune yonelik yeni ufuklar acmistir.