الگوهای استقراری محوطههای عصر مفرغ حوضۀ اترک در شمال شرق ایران

منطقه خراسان از منظر باستان‌شناسی نسبت به دیگر مناطق ایران ناشناخته‌تر و در کنار کمبود اطلاعات در زمینه توالی گاهنگاری ، از الگوهای استقراری و پراکنش محوطه‌ها طی دوره‌های مختلف پیش از تاریخ در بخش‌های مختلف آن آگاهی چندانی در دسترس نیست. در این پژوهش 38 استقرار از بازۀ زمانی عصر مفرغ که طی یک دهه اخیر در قالب بررسی‌های باستان‌شناختی منطقه اترک بالا و میانی شناسایی شده، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته و برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و SPSS و روش‌های تحلیل همبستگی و خوشه‌بندی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان ‌می‌دهد که با توجه به کمبود منابع آب در منطقه، دسترسی به منابع آب پایدار مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری استقرارهای عصر مفرغ بوده است. همچنین بیشتر استقرارها طی عصر مفرغ قدیم تشکیل شده و با رسیدن به عصر مفرغ میانی و جدید با کاهشی در تعداد استقرارها مواجهیم.نتایج پژوهش نشان ‌می‌دهد که با توجه به کمبود منابع آب در منطقه، دسترسی به منابع آب پایدار مهم‌ترین عامل در شکل-گیری استقرارهای عصر مفرغ بوده است. همچنین بیشتر استقرارها طی عصر مفرغ قدیم تشکیل شده و با رسیدن به عصر مفرغ میانی و جدید با کاهشی در تعداد استقرارها مواجهیم.واژگان کلیدی: اترک بالا و میانی، عصر مفرغ، الگوهای استقراری، تحلیل همبستگی.