Samorządność lokalna a terytorialny wymiar rozwoju. Zarządzanie obszarami funkcjonalnymi

STRESZCZENIE Artykul przedstawia wybrane problemy związane z zarządzaniem obszarami funkcjonalnymi w Polsce w kontekście praktyki funkcjonowania samorządow lokalnych i wyzwan wynikających z potrzeby terytorializacji polityk rozwoju. Ksztaltujące sie w Polsce od kilkunastu lat funkcjonalne obszary zurbanizowane, w tym ich najbardziej zlozona forma – obszary metropolitalne, to uklady terytorialne, ktore integrują powiązania i zalezności związane z roznymi sferami dzialalności czlowieka, w tym glownie z prowadzoną dzialalnością gospodarczą. Uklady te są nowym zjawiskiem i nieznanym wyzwaniem z perspektywy planowania i zarządzania rozwojem. 25 lat temu, gdy tworzone byly zreby samorządności terytorialnej, nie przewidziano, ze rozwoj urbanizacji przybierze takie tempo i takie formy oraz, ze lokalizacja roznych funkcji kierowac sie bedzie inną logiką, a wszystko to stanie sie powaznym problemem dla zarządzania rozwojem. Demonopolizacja i decentralizacja panstwa oraz autonomia gmin uwolnily spoleczną energie i sprzyjaly budowaniu lokalnego potencjalu rozwoju. Rozwoj nie domyka sie jednak w granicach administracyjnych gmin. Po kilkunastu latach zastosowane rozwiązania, dotyczące zarządzania rozwojem, stają sie dysfunkcjonalne. Nie wiąze sie to oczywiście jedynie z wciąz sporadyczną wspolpracą gmin, ktora w obecnych warunkach jest niejednokrotnie koniecznością, czy tez z podzialem kompetencji miedzy rozne szczeble administracji publicznej. Postulat stosowania wymiaru terytorialnego w politykach rozwoju kaze inaczej spojrzec na relacje horyzontalne i wertykalne miedzy jednostkami samorządu terytorialnego i ich powiązania z innymi podmiotami, mającymi wplyw na przebieg procesow rozwojowych. Doceniając role samorządu gminnego w rozwoju w skali lokalnej, regionalnej i w skali calego kraju potrzebna jest krytyczna refleksja, dotycząca źrodel problemow i mozliwych ściezek ich rozwiązywania.