تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوسنامه

اندرزهای شاهان ساسانی ازلحاظ تربیتی چنان ارزشمند بود که در دورۀ ساسانیان، در ابعاد متعدد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مورد استفادۀ کاربردی قرار گرفت. علاوه بر این، در ایران دورۀ اسلامی نیز این اندرزها در ابعاد متعدد، توسط اقشار مختلف، ازجمله: فرمانروایان، وزرا و نویسندگان نصیحت‌نامه‌ها، به کار گرفته شد. یکی از نویسندگان نصیحت‌نامه‌ها در ایران دورۀ اسلامی که از طبقه حاکم نیز به شمار می‌رفت، عنصرالمعالی بود. تنوع آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوس‌نامه، نشانگر آن است که در تدوین و شکل‌گیری آرای وی، منابع متعددی دخیل بوده است. با این اوصاف، بررسی اندرزهای شاهان ساسانی به‌عنوان یکی از منابع دخیل در شکل‌گیری آرای تربیتی عنصرالمعالی، جای تحقیق دارد. سؤال مطرح‌شده، این است که اندرزهای شاهان ساسانی چگونه و در چه ابعادی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی تأثیرگذار بوده است؟ اهمیت این موضوع تبیین فرایند چگونگی درهم آمیختن اندرزهای دورۀ ساسانی با آموزه‌های اسلامی است، که حاصل این آمیزش، پدید آمدن آثاری بود که جزو منابع تربیتی ایران دورۀ اسلامی محسوب می‌شدند. در تحقیقاتی که تاکنون راجع به آرای تربیتی عنصرالمعالی انجام‌گرفته، توجهی به تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی وی نشده است. هدف این نوشتار، واکاوی چگونگی تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوس‌نامه است، که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به روش تاریخی با توصیف، تحلیل و مقایسۀ داده‌ها انجام‌گرفته است