تدوین معیارهای پایدار و مدلسازی مکانیابی اکوپارکها با پارادایم ارزیابی توان تلفیقی (ICA) در محیطزیست شهر تهران

محیط‌زیست شهری به‌مثابۀ یک تکنواکوسیستم است که در توالی تاریخی تحولات سرزمین شکل گرفته‌است و مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیستی آن نیازمند پارادایم نوینی از جنس توسعۀ پایدار است تا ابعاد طبیعی-فرهنگی و ارتباطات درهم‌تنیدۀ انسان و سرزمین را در قالب نگاهی کل‌نگر به‌کار گیرد. اکوپارک‌ها نقش مؤثری در آموزش عمومی برای بهبود عملکرد و ارتقای کارایی چرخۀ ماده و انرژی در شهر ایفا می‌کنند و زمینه را برای مشارکت و حضور فعالانۀ مردم در فرایند طرح‌ریزی و اجرا فراهم می‌کنند. هدف این پژوهش، تدوین معیارهای مدل‌سازی و مکان‌یابی محل‌های مناسب برای احداث اکوپارک‌ها با رویکرد اکولوژی محیط‌زیست شهری در تهران است. در تدوین معیارهای مدل‌سازی اکوپارک، از چهار مؤلفه، شامل ضوابط پارک‌‌ها، مدل اکوتوریسم، متریک‌‌های سیمای سرزمین و چک‌‌لیست نظرات کارشناسی استفاده شد. سپس زیرمعیارها به‌ترتیب اولویت، ازطریق روش تلفیقی ارزیابی توان (ICA) برای مدل‌سازی اکوپارک مورد استفاده قرار گرفتند. ابتدا پیش‌‌پردازش داده‌‌ها انجام گرفت. در این مرحله لایه‌‌های مربوط، به‌طور مستقیم یا ازطریق تحلیل‌‌های مکانی نرم‌‌افزار ArcGIS 9.3 به‌دست آمدند و همه به‌صورت راستری به اندازۀ 30متری در سیستم متری UTM درآمدند. در مرحلۀ پردازش لایه‌های شبکه-سلولی، با استفاده از ابزار روی‌‌هم‌‌گذاری (Weighted Overly) با همدیگر تلفیق شدند و در مرحلۀ ارزیابی ازطریق مقایسۀ مدل اکوپارک شهر تهران با لایه‌‌های تلفیقی با استفاده از ابزار الگوریتم نقشه (Map Algebra)، مکان‌‌های بالقوه تعیین شدند. نتایح مقدماتی این پژوهش کاربردی نشان داد که 13 سایت مناسب برای تبدیل‌شدن به اکوپارک در گسترۀ شهر تهران وجود دارد. در مرحلۀ نهایی، برای تعیین سایت‌‌های مطلوب‌تر، از چک‌لیست‌ها استفاده شد که بر مبنای مدل مکان پایدار ساخته شده‌بودند. درنهایت، ارزیابی توان تلفیقی نشان داد که از میان 13 پارک منتخب، 5 سایت جمشیدیه، پردیسان، طالقانی، چیتگر و ولایت، دارای بیشترین پتانسیل و تناسب مکانی در شهر تهران هستند. با بررسی زیربناها، تسهیلات و زیرساخت‌ها برای احداث اکوپارک‌ها، پارک پردیسان حائز بالاترین رتبۀ مطلوبیت برای احداث اکوپارک در مقیاس کلان‌شهری تهران معرفی شد.