نظریۀ «وحدت شخصی وجود» در اندیشۀ ابوالحسن طباطبایی (جلوه) و آقاعلی مدرس طهرانی
2019
وحدت شخصی وجود یکی از مهمترین باورهای عرفانی است که چالشهای فراوانی را در عرصۀ تفکر فلسفی موجب شده و مورد نقض و ابرامهایی از سوی فلاسفه قرار گرفته است. آقاعلی مدرس طهرانی و ابوالحسن جلوه از جمله فلاسفهای هستند که هردو، وحدت شخصی عرفا را نقد و دلایلی بر رد آن اقامه کردهاند. آقاعلی مدرس به دلیل نگاه تشکیکی به وجود و با همین مبنا، نظریۀ وحدت شخصی وجود را به چالش کشیده است؛ در حالی که اختلاف مبنایی بین حکیم و فیلسوف اغماضناپذیر است. مرحوم جلوه نیز به همین دلیل و با خلط بعضی از اصطلاحات فلسفی و عرفانی، به نقد نظریۀ عرفاء پرداخته است. در حقیقت هیچیک از دو فیلسوف نتوانستهاند خود را در جایگاه یک عارف قرار دهند و به تقریر این نظریه بپردازند. در این مقاله پس از تحلیل و مقایسه آرای این دو دانشمند، این نتیجه بهدست آمده است که آقاعلی مدرس چون معنای خاصی از اصالت وجود را پذیرفته و آن معنا این است که تنها وجود است که تحقق بالذات دارد، اما ماهیت هم بهتبع وجود در خارج تحققی بالتبع دارد، و جلوه از آنجایی که اصالت ماهوی بوده است، وحدت شخصی وجود را رد کردهاند. همچنین معلوم شده است که تفاوت روششناسی این دو فیلسوف، در نوع استخراج مطالب و طرح منابع مختلف است؛ به این معنا که نوعی کثرت منابع و ارجاعات متعدد به عرفا و فلاسفه، در رسائل جلوه به چشم میخورد؛ در حالی که آقاعلی مدرس با نگرشی صدرایی به دستهبندی و جمع مطالب پرداخته و مباحث در آثار ایشان از نظم منطقی خاصی برخوردار است.
- Correction
- Source
- Cite
- Save
- Machine Reading By IdeaReader
0
References
0
Citations
NaN
KQI