ارزیابی تنوع ژنتیکی گندمهای اینکورن غرب ایران با استفاده از نشانگرهای ریزماهوارهای

هدف: وجود تنوع ژنتیکی در گیاهان زراعی و اجداد وحشی آن‌ها نقش مهمی در پیشرفت برنامه‌های به‌نژادی دارد. گونه‌ اینکورن (Triticum monococcum L. ssp. boeoticum) در نواحی غربی ایران تنوع وسیع و پراکنش جغرافیایی گسترده‌ای دارد. هدف از این تحقیق بررسی تنوع ژنتیکی گندم‌های اینکورن جمع‌‌آوری شده از این منطقه با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره‌‌ای بود. مواد و روش‌ها:تنوع ژنتیکی 163 ژنوتیپ گندم‌ اینکورن جمع‌آوری شده از 34 مکان متفاوت از سه استان غربی ایران با استفاده از 19 جایگاه ژنی SSR از ژنوم A گندم هگزاپلویید بررسی شد. نتایج: در 163 ژنوتیپ گندم اینکورن مورد مطالعه در مجموع 151 آلل چندشکل برای 19 جایگاه ریزماهواره‌ای با میانگین 94/7 شناسایی شد. دامنه محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC)  در ژنوتیپ‌‌های مورد مطالعه بین 64/0 برای جایگاه ژنی Xgwm480-3A تا 89/0 برای جایگاه ژنی Xgwm4-4A متغیر بود. میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه 77/0 بود. با توجه به نتایج بدست آمده جایگاه‌های ژنیXgwm4-4A ، Xgwm610-4A و Xgwm282-7A مناسب‌ترین جایگاه‌ها برای بررسی تنوع ژنتیکی و تمایز ژنوتیپ‌های مورد مطالعه گندم اینکورن تشخیص داده شدند. میانگین ضریب شانون به میزان 16/0 نشان دهنده تنوع متوسط در ژنوتیپ‌های تحت بررسی بود. متوسط مکان‌های ژنی چندشکلی در 34 جمعیت مورد مطالعه 74/36 درصد و میانگین هتروزیگوسیتی برابر 114/0 برآورد شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی برای 34 جمعیت گندم اینکورن، اختلاف بین و درون جمعیت‌های مورد مطالعه به ترتیب 7 و 93 درصد مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از ضرایب جاکارد و بر اساس الگوریتم UPGMA ژنوتیپ‌های­ مورد مطالعه گندم اینکورن را در 10 گروه طبقه‌بندی نمود. طبق نتایج حاصل از تجزیه به مختصات اصلی دو بردار اولیه به ترتیب 33/29 و 01/24 درصد از کل واریانس ژنتیکی مولکولی را تبیین نمودند.  نتیجه‌گیری: نتایج حکایت از مفید بودن نشانگرهای ریزماهواره در شناسایی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های گندم اینکورن داشت، به‌طوریکه از اطلاعات بدست آمده می‌توان در پروژه‌های اصلاحی، برنامه‌ریزی حفاظت ژرم پلاسم و ایجاد کلکسیون از جمعیت‌های گندم اینکورن استفاده نمود.