تحلیل و اولویت بندی شاخص های زیست پذیری در روستاهای ارتقا یافته به شهر (مطالعۀ موردی: شهرستان دهگلان، شهر بلبان آباد)

اهداف: تحقیق حاضر با هدف شناسایی مهم­ترین اولویت­ های زیست­ پذیری از دیدگاه ساکنان، تأثیر ارتقای روستا به شهر را در بهبود شاخص­های زیست ­پذیری مورد ارزیابی قرار می ­دهد. روش: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با رویکرد کیفی بوده و نحوة گردآوری داده ­ها به دو شیوة اسنادی و میدانی است. جامعة آماری تحقیق، تعداد 1075 سرپرست خانوار شهر بلبان آباد و نمونة مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 120 نفر می­ باشد. تحلیل داده­ ها به این صورت است که در ابتدا با بهره­ گیری از روش تحلیل محتوا (نظریة بنیانی) در نرم افزار MAXQDA، مفاهیم محوری و عناصر کلیدی زیست­ پذیری از دیدگاه ساکنان شناسایی شد، سپس با استفاده از تکنیک اهمیت- عملکرد (IPA) و ماتریس دو وجهی آن، اولویت­ های زیست ­پذیری، کیفیت درک ­شده توسط ساکنان و شکاف میانگین اهمیت- عملکرد شاخص­های زیست ­پذیری ارزیابی می­ شود. یافته ­ها/ نتایج: نتایج نشان می­ دهد که مهم ترین شاخص ­های زیست­ پذیری، مشتمل بر 17 مفهوم محوری است که در چارچوب چهار مقولة هسته­ ای زیرساخت­ها، دسترسی، زیباسازی و امنیت جای می­ گیرند. ارزیابی سطح اهمیت- عملکرد شاخص­های زیست ­پذیری شهری نشان می­ دهد که بعد دسترسی با میانگین اختلاف 81/1- دارای پایین ­ترین سطح کیفیت زیستی بوده و بعد از آن، بعد امنیت با میانگین 70/1- قرار دارد. همچنین، میانگین کل شکاف زیست­ پذیری شهری 67/1- می­ باشد که موقعیت فاقد مطلوبیت را بر روی ماتریس نشان می­ دهد. نتیجه ­گیری: اگر چه توزیع فضایی امکانات و برقراری شبکة به هم پیوستة سکونت­گاه­ های انسانی به واسطه سیاست­ هایی از جمله تبدیل روستا به شهر به لحاظ ماهیتی، مطلوب و پسندیده است، اما با ضعف در اجرا و عملیاتی نشدن اهداف و چشم ­اندازهای ترسیم ­شده، نه تنها این سیاست به ارتقای شاخص­های زیست ­پذیری منتهی نشده بلکه در برخی زمینه­ ها به­ ویژه از بعد جمعیتی، پیامدهای منفی در پی داشته است.