تحلیل عاملی و گروهبندی ژنتیکی ژنوتیپهای گلرنگ (Carthamus tinctorious L.) تحت تنش کمآبی آخر فصل و شرایط نرمال

کاهش محصولات کشاورزی به‌علت تغییرات جهانی آب‌وهوا، به‌ویژه وقوع هم‌زمان خشک‌سالی و دمای بالا، رو به افزایش است. از این‌رو درک روابط بین ویژگی‌های ژنوتیپ‌ها تحت شرایط تنش خشکی برای انتخاب و اصلاح ارقام متحمل به خشکی بسیار مهم خواهد بود. در این تحقیق به‎‌منظور گروه‌بندی و بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گلرنگ، 15 ژنوتیپ تحت شرایط نرمال و تنش کم‌آبی آخر فصل در قالب طرح بلوک‎‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان (خرم‌آباد) کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها اختلاف معنی‌دار آماری بین ژنوتیپ‌ها را در هر دو شرایط برای صفات اندازه‌گیری شده نشان دادند. نتایج تحلیل عاملی در شرایط نرمال سه عامل را شناسایی کرد که در مجموع 40/79 درصد از کل تغییرات داده‌ها را توجیه ‌نمود. عامل اول و دوم به‌ترتیب به‌عنوان عامل اجزای عملکرد دانه و عامل بهره‌وری نام‌گذاری شدند. در شرایط تنش کم‌آبی آخر فصل نیز به‌طور مشابه 3 عامل شناسایی شد که عامل اول و دوم درمجموع 09/59 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند. عامل اول و دوم در این شرایط به‌ترتیب به‌عنوان عامل عملکرد و اجزا عملکرد دانه و عامل مؤثر بر رشد و نمو شناخته شدند. براساس تجزیه خوشه‌ای، در هر دو شرایط نرمال و تنش کم‌آبی آخر فصل ژنوتیپ‌ها به سه گروه مجزا تقسیم شدند.در مجموع با توجه نتایج تحلیل عاملی، تجزیه خوشه‌ای و مقایسه میانگین‌ها و به‌علت پایداری عملکرد دانه در هر دو شرایط رطوبتی، می‌توان ژنوتیپ 6 (Syrian) را به‌عنوان یک ژنوتیپ امیدبخش‌ جهت برنامه‌های آینده به‌نژادی و به‌زراعی معرفی کرد.