تحلیل شاخص توفان گردوخاک (DSI)، بسامد رخدادهای گردوخاک و دید افقی در منطقه غرب آسیا

پدیده گردوخاک به‌عنوان یکی از مخاطرات جوی در بسیاری از کشورهای مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی انسانی ازجمله سلامتی، زیست‌بوم، حمل‌ونقل، صنعت و انرژی آثار مخربی داشته باشد. کشور ایران در بخشی از کمربند گردوخاکی که از صحرای بزرگ آفریقا به غرب و مرکز آسیا کشیده شده، قرار گرفته است و هرساله توفان‏های گردوخاک در مناطق مختلف کشور رخ داده که موجب بروز خسارات فراوان می‏شود. همچنین خشکسالی‌های اخیر سبب ایجاد کانون‌های داخلی گردوخاک در خاورمیانه و ایران و نیز تشدید فعالیت آن‌ها شده است. در این مقاله، به‌منظور بررسی الگوی زمانی و مکانی پدیده گردوخاک در خاورمیانه به تحلیل شاخص توفان گردوخاک ، بسامد رخدادهای گردوخاک و کاهش دید افقی متأثر از رخدادهای گردوخاک در بازه زمانی 2009 الی 2018 پرداخته شده است. میانگین ماهانه، فصلی و سالانه DSI نشان داد که این شاخص در بیشتر کشورهای واقع در محدوده موردمطالعه به‌شدت به توفان‌های گردوخاک محلی وابسته است و توفان‌های گردوخاک متوسط و یا فرامرزی تأثیر کمتری بر روی این کشورها دارند. بررسی بسامد رخدادهای گردوخاک نیز نشان می‌دهد که طی این دوره مطالعاتی، نیمه غرب و جنوب غرب کشور در سال‌های 2009، 2011 و 2012 با شدت بیشتری تحت تأثیر پدیده گردوخاک با منشاء غیر محلی بوده‌اند. تعداد روزهای همراه با کاهش دید افقی بین 800 تا 1500 متر ناشی از گردوخاک در نواحی جنوبی کشور پاکستان، سواحل مکران، بخش‌های مرکزی و شرقی شبه‌جزیره عربستان و نیز در جنوب غربی ایران نسبت به سایر مناطق موردمطالعه از مقادیر بیشتری برخوردار بوده‌اند.