Deri Sanayi Arıtma Çamurunun Kompostlaştırılması Sırasındaki Biyokimyasal Değişiklikler ve Oluşan Kompostun Kalitesi

Ulkemizde deri isleme onemli bir ekonomik sektor olmasina karsin, atiklarinin bertarafi konusunda halen gecerli bir yontem bulunamamistir. Deri sanayi atik camurlari, yuksek miktarlarda azot ve azotca zengin organik materyaller icermektedir. Bu organik maddenin ayrismasi sirasinda yuksek miktarlarda besin elementinin ortama verilecek olmasinin yaninda deri atik camuru, cevre icin ciddi bir tehdit olusturabilecek yuksek miktarlarda krom, fekal orijinli patojenler ve toksik organik bilesikleri de icerebilir. Kompostlama, organik atiklarin geri kazanimi icin en ekonomik ve cevre dostu bir yaklasim olarak bilinmektedir. Bu calismanin amaci; deri sanayi atik camurunun kompostlastirilmasi sirasinda meydana gelen bazi biyokimyasal degisimleri izlemek ve olusan olgun kompostun tarimsal kullanilabilirligini ortaya koymaktir. Olgun kompost elde edebilmek amaciyla deri atik camuru 150 gunluk kompostlama islemine tabi tutulmustur. Olusan kompostun elektriksel iletkenligi (EC) 6,16 dS m-1, katyon degisim kapasitesi (KDK) 50,24 me 100 g-1, CO2-olusumu 1,48 mg CO2-C g-1 gun-1, pH’ si 8,5 ve C:N orani 8:1 olarak saptanmistir. Toplam agir metal konsantrasyonlarindan ise kursun (Pb) 39,75 mg kg-1, krom (Cr) 1097,5 mg kg-1, kadmiyum (Cd) 2,43 mg kg-1, kobalt (Co) 9,88 mg kg-1 ve nikel (Ni) 23,53 mg kg-1 duzeylerinde tespit edilmistir. Komposttaki Cr miktari, “Toprak Kirliliginin Kontrolu Yonetmeligi” nde belirtilen sinir degere yakin bir konsantrasyona sahip olurken, diger agir metaller sinir degerlerin oldukca altinda cikmistir. Fitotoksik etkinin incelendigi olgun kompostta tere (Lepidium sativum L.) tohumlarinin cimlenmesi gerceklesmemistir. Kompost olusum surecinde incelenen tum biyolojik parametrelerde azalmanin gerceklesmesi, kompostun stabil hale geldigini gostermektedir. Fakat deri sanayi aritma camurundan elde edilen kompostun sinir degere yakin Cr icerigi, fitotoksik etkisi, yuksek pH ve EC degerlerinden dolayi tarim alanlarinda kullanilmasinin sakincali olacagi kanisina varilmistir