بررسی اثر تنش شوری و کود معدنی هربان بر صفات مورفولوژیکی زیتونتلخ (Melia azedarach L)

سابقه و هدف: تنش شوری از مهم‌ترین عوامل محدود کننده رشد و گسترش رستنی‌ها در سطح کره زمین است. در جهان مساحتی حدود 800 میلیون هکتار، در ایران حدود 44 میلیون هکتار و در استان گلستان بیش از 75 هزار هکتار از اراضی آن تحت تأثیر شوری خاک بوده و دارای پوشش گیاهی فقیر، تنک و منحصرا از گونه‌های مقاوم به شوری است. استفاده از گونه‌های درختی مقاوم به تنش شوری و افزایش عملکرد آنها با افزودن مواد غذایی مورد نیاز از منابع مختلف به خاک می‌تواند در جهت استقرار پوشش گیاهی و استفاده بهینه از زمین‌های شور مؤثر واقع گردد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر بر روی نهال‌های یک ساله زیتون تلخ به‌صورت فاکتوریل دو عامله در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. تنش شوری با آب آبیاری هر پنج روز یک‌بار و در پنج سطح شامل 0، 5، 10، 15 و ds/m20 و کوددهی در چهار سطح شامل 0، 50، 75 و 100 گرم کود معدنی هربان برای هر نهال با پنج تکرار به مدت 120 روز اعمال شد. به‌منظور تقلیل اثرات سوء جابجایی و ترمیم ریشه‌های آسیب دیده، کوددهی 50 روز قبل از اعمال تنش شوری انجام شد. در طول دوره اعمال تنش شوری میزان شادابی و درصد زنده‌مانی هر پنج روز یک‌بار و در پایان دوره 15 صفت رویشی اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس دادها با استفاده از نرم افزار SPSS و جهت مقایسات میانگین از آزمون دانکن استفاده شد. همچنین داده‌های رتبه‌ای نیز با آزمون کروسکال و الیس مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان‌داد تنش شوری باعث کاهش معنی‌دار درصد زنده‌مانی، شادابی، رشد طولی، سطح برگ، تعداد برگ، میانگین مساحت فردی برگ، سطح ویژه برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر ریشه و افزایش وزن مخصوص برگ در سطح احتمال 5 درصد شد. اثر کوددهی موجب افزایش معنی‌دار رشد طولی و کاهش معنی‌دار وزن مخصوص برگ گردید. بیشترین میزان شادابی و درصد زنده‌مانی در شرایط بدون تنش شوری و اعمال سطوح کود مشاهده شد. کمترین میزان شادابی و زنده‌مانی نیز در تیمار تنش ds/m 20 با 100 گرم کود حاصل شد. افزایش معنی‌دار رشد طولی و کاهش معنی‌دار وزن مخصوص برگ تنها اثرات قابل توجه کوددهی بود. مقایسه میانگین‌ها نشان‌داد تفاوتی بین میزان صفات یاد شده در سطح شاهد و ds/m 5 مشاهده نشد. بیشترین درصد زنده‌مانی در پایان دوره در سطوح 10 و ds/m15 به‌ترتیب برابر با 100 و 75 درصد بود. نتیجه‌گیری: بنابراین با توجه به نتایج حاصل، زیتون تلخ به راحتی شوری ds/m5 را متحمل است و در صورت استفاده از کودهای مناسب با زمان تثبیت کوتاه و درصد جذب بالا، می‌توان برای کشت آن در مناطقی با شوری ds/m 10-15 با اهداف مختلف اقدام کرد.