بررسی منابع تولیدکننده شکر تیغال در استان تهران

شکر تیغال یکی از مان‌های مشهور ایران می باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین‌مزه توسط لارو حشره‌ای بر روی گیاهی ارخانواده کاسنی3، به نام اکی‌نوپس4 ایجاد می‌گردد. جهت تعیین نام گونه‌های موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر طرحهای طرح ملی بررسی منابع تولید کننده و عوامل تولید شیرابه‌های قندی (مان‌ها) اجرا شد و طی دو مرحله کتابخانه‌ای و صحرایی مطالعه صورت گرفت. ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف، اطلاعات در مورد گیاه به‌دست آمد. از نقشه پوشش گیاهی در استان استفاده شد و با شروع فصل رویش بازدید‌های منظم از گیاه اکی‌نوپس در نقاط مختلف استان در ارتفاعات و اقالیم مختلف انجام گردید. با مشاهده حشره عامل روی نمونه گیاه نسبت به جمع آوری گیاه و حشره جهت شناسایی اقدام گردید. بر طبق بررسی انجام شده مشخص شد که به روی سه گونه از گیاه اکی‌نوپس به نامهای E. cephalotes Dc. Echinops orientalis Trautv و E. robustus Bunge  حشره فعالیت می‌کند: گونه‌های مذکور در جنوب، شرق و غرب استان پراکنش دارند و علاوه بر آنها دو گونه دیگر به نامهای E. ritrodes Bunge و E. leiopolyceras Bornm نیز وجود دارند که بر روی آنها اثری از فعالیت حشره مشاهده نشد. این گونه‌ها منشعب و در ارتفاعات استان پراکنش دارند. نام حشره عامل تولید شکر تیغال لارینوس ملیفیکوس از راسته سخت بالپوشان و خانواده سرخرطومی می‌باشد. حدود ارتفاعی پراکنش گیاه اکی‌نوپس در استان تهران 2700-1000 متر و حدود ارتفاعی فعالیت حشره تا 2000 مشاهده شد. تولید شکرتیغال در استان تهران قابل توجه نمی‌باشد و جمع‌آوری آن مقرون به‌صرفه نیست.