İRAN’DA KAÇAR HANEDAN DÖNEMİ DEVLET VE ULEMA İLİŞKİSİ (1775-1925)

Iran’in 1979 devrimi ile iktidari ele geciren Şia ulemasi, bu donemden onceherhangi bir devletin mesrulugunu reddederek kendilerini siyasetten uzak tutmaya calismislardi. Safevi imparatorlugunun kurulmasi ve Şia mezhebinin devlet tarafindan resmi mezhep ilan edilmesi, Şia ulemasi icin yeni bir donemin baslangici olmustur. Bu doneme dek siyasetten uzak duran Şia ulemasi, Şia mezhebinin yeni bir siyasi fikih sahibi olmasi icin yeni teoriler ortaya koymaya gayret etmislerdi. Ancak ulema tarafindan uretilen yeni teorilerde ulemanin kendilerine siyasi yetki tanimamislardi. Sadece Sunni fikihta oldugu gibi, sultanin sayesinde emniyetin saglandigi bir toplum, sultani olmayip emniyetsizlik icinde yasayan topluma tercih edilip devletin mesrulugu konusunda serri bir hukum olduguna dair iddialarini ileri surduler. Ancak ulema, Kacarlar doneminde, modernlesen toplumda etkili bir sekilde rol oynamak amaciyla, devlet ile rekabet arayisina girdiler. Bu calismada, Kacar doneminde ulemanin toplumsal rolleri aciklanarak, devlet tarafindan yapilan modern reformlar nedeniyle ulemanin gelir ve toplumsal sermayelerinin nasil etkilendigi gosterilmeye calisildi. Ayrica yapilan modern reformlar, ulema ile devlet arasindakiiliskinin rekabete donusumu ve modern Iran siyasetinde ulemanin degisen rolu incelendi.