آت اکولوژی، آنتیاکسیدانی و اتنوفارماکولوژی اندامهای مختلف گیاه دارویی Punica granatum var. spinosa در استانهای گلستان و مازندران

در این تحقیق به‌منظور مقایسه مهمترین نیازهای اکولوژیکی، اتنوفارماکولوژی و آنتی‌اکسیدانی عصاره گیاه انار (Punica granatum var. spinosa) در استان‌های گلستان و مازندران، هر یک از نمونه‌های برگ‌، گل‌، میوه‌، دانه و پوست میوه گیاه در فاصله اردیبهشت تا آبان‌ماه 1392 به‌ترتیب از دو رویشگاه طبیعی واقع در استان گلستان (680 متری- رامیان) و مازندران (جزیره ساحلی میانکاله) جمع‌آوری و همزمان مهمترین اطلاعات طب سنتی در مورد اندام‌های مورد استفاده و فراورده‌های دارویی آن از مردم محلی بدست آمد. عصاره اتانولی نمونه‌ها به روش پرکولاسیون تهیه و ارزیابی آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها با استفاده از تست DPPH  برحسب میزان IC50 در مهار رادیکالهای آزاد انجام گرفت و نتایج در سطح (05/0P<) ارزیابی گردید. نتایج نشان داد رویشگاه کوهستانی رامیان (680 متر) در استان گلستان با اقلیم نیمه مرطوب سرد‌، بارش سالانه 827/35 میلی‌متر، متوسط حرارت سالانه 12/74 درجه سانتی‌گراد و درخاک‌هایی با هوموس فراوان‌، در حالی که در رویشگاه میانکاله مازندران (15 متر) با اقلیم گرم و مرطوب‌، متوسط بارندگی سالانه 552/7 میلی‌متر، دمای متوسط سالانه 11/6 درجه سانتی‌گراد دارای بافت خاک ماسه- لومی می‌باشد و یک تاخیر یک ماهه در زمان گلدهی گیاه در رویشگاه مازندران نسبت به گلستان وجود دارد و اینکه در طب سنتی هر دو استان از فراورده‌های انار وحشی به‌صورت منفرد یا ترکیبی با سایر گیاهان دارویی در درمان اسهال، دفع کرم و انگل، کاهش فشارخون، تنظیم ضربان قلب، درمان عفونت‌های انگلی، دیابت‌، کم کاری تیرویید و التهاب پروستات استفاده می‌شود. نتایج آزمایشگاهی نیز نشان داد که به‌ترتیب عصاره‌های پوست‌، دانه و برگ گیاه از قدرت بیشتری در مهار رادیکال آزاد برخوردار بودند ولی بالاترین میزان عملکرد آنتی‌اکسیدانی مربوط به عصاره پوست میوه انار در رویشگاه استان گلستان (μg/ml‎ 2.17‎±‎0.1 IC50=) گزارش گردید و اینکه عصاره گلها از کمترین میزان عملکرد آنتی اکسیدانی مخصوصا در استان مازندران برخوردار بودند و این یافته‌ها در تایید مصارف بیشتر دانه‌های انار در مناطق کوهستانی قابل بحث است.