نگرش به زمان و نقش آن در سیر و سلوک با محوریت آموزههای نهجالبلاغه

مقاله­ی حاضر بر آن است تا نشان دهد، در سیر و سلوک عرفانی، مسئله­ی زمان از چه جایگاهی در آموزه­های نهج­البلاغه برخوردار است. با واکاوی آموزه­های این کتاب شریف، معلوم می­گردد که توجه به زمان تا چه اندازه می­تواند در ترقی و تدلی سالکان در مراتب قرب موثر باشد. غفلت سالک از مسئله­ی زمان، آفات سلوکی بسیاری برای او دربردارد، لذا توجه به معارف حضرتش به خصوص دستورالعمل­هایی که برای سالکان در جهت بهره­گیری از زمان توصیه فرموده­اند، بسیار ضروری به نظر می­رسد. نتیجه این مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی سامان‌یافته، آن است که مبحث زمان در تأملات توحیدی امام علی(ع)، واقعیت خارجی داشته و حضرتش سالک را در زمان گذشته به عبرت­گیری از آن و در زمان حال به غنیمت شمردن فرصت­ها و در زمان آینده به پرهیز از آرزو­های دور و دراز ملزم می­داند. نکتة بدیع، این­که امام علی(ع) نیت را در محدودة زمانی خاصی منحصر ندانسته و آن را در تمامی ادوار زمان برای سالک در سریان و جریان دانسته است. بر این اساس می­توان گفت از منظر نهج­البلاغه در نسبت نیت سالک و زمان محدودیتی وجود نداشته و سالک براساس حصة وجودی خویش در تمامی زمان‌ها سلوک دارد.