سناریوهای مدیریت منابع آب بر مبنای رویکرد آیندهپژوهی: مطالعه موردی شهرستان تبریز

هدف: بروز بحران آب و گسترش نااطمینانی‌ها در زمینه پایداری و آینده تأمین منابع آب، مدیران را ملزم به اتخاذ تصمیم‌‌های حیاتی در زمینه مدیریت منابع آب با توجه به فرایندها و عوامل مختلف موثر و مرتبط در این زمینه به ویژه پیامدهای تغییرات اقلیمی، جمعیت، تصمیمات سیاسی و غیره نموده است. از این‌رو هدف این مطالعه بررسی سیستماتیک عوامل اثر‌گذار در ابعاد منابع و مصارف آب و تعریف آینده‌های بدیل در این حوزه بر مبنای عوامل شناخته شده است. روش: تدوین سناریو از جمله ابزارهای پیشنهادی است که می‌تواند به منظور بررسی پیامدهای آتی اتخاذ تصمیم‌گیری‌ها و اجرای سیاست‌های مختلف راهبردی در زمینه مدیریت منابع آب، موثر واقع شود. این چارچوب در سطح منطقه‌ای برای منابع آب شهرستان تبریز مورد ارزیابی قرار گرفته و با توجه به ماهیت پژوهش، از روش‌های تحلیل ساختاری، سناریو‌نویسی و دلفی استفاده می‌شود. یافته‌ها: طبق نتایج 15 عامل کلیدی در وضعیت منابع آب شهرستان تبریز دخیل هستند. بررسی حالت‌های احتمالی در هر عامل در نهایت به 47 وضعیت احتمالی انجامید. با تحلیل تمام وضعیت‌های احتمالی، 7585 سناریو ممکن، 9 سناریو باورکردنی و 4 سناریو با احتمال وقوع قوی در وضعیت آتی منابع آب شهرستان تبریز شناسایی شدند. نتیجه‌گیری: با توجه به وضعیت موجود، ملاحظه شد که شکاف قابل توجهی تا تحقق اهداف بنیادین توسعه و دستیابی به سناریوهای مطلوب وجود داشته و از این‌رو راهبرد‌ها و تدابیر لازم در دستیابی به مطلوب‌ترین آینده‌ها معرفی گردید. واژگان کلیدی: مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM)، تحلیل ساختاری، برنامه‌ریزی سناریو‌مبنا، آینده پژوهی.