اثر ریسک درآمدی بر الگوی کشت بهینه محصولات زراعی (کاربرد مدل تحلیل پوششی دادهها)

تعیین الگوی کشت و ترکیب بهینه محصولات از طریق ایجاد تنوع، با توجه به مسائل اقتصادی و فرصت‌ها و منابع موجود، یکی از ابزارهای مقابله با ریسک درآمدی است که به‌عنوان برآیند دو ریسک قیمت و عملکرد، از مهم‌ترین ریسک‌های پیش‌روی کشاورزان است. در پژوهش حاضر الگوی کشت بهینه محصولات زراعی کشاورزان شهرستان گرگان برای سال 1397 در جهت مقابله و کاهش ریسک درآمدی با به‌کارگیری معیارهای ریسک و بازدهی تعیین شد، که برای این منظور از مدل تحلیل پوششی سازگار با تنوع بر مبنای معیار فاصله جهت‌دار استفاده‌ گردید.‌ نتایج برآورد حاکی از کاهش به ترتیب 0/05 و 11 درصدی در معیارهای ریسک ضریب تغییرات و ارزش در معرض خطر شرطی و افزایش 24 درصدی معیار سود انتظاری در الگوی کشت بهینه نسبت به الگوی فعلی است. همچنین در الگوی کشت بهینه سطح زیرکشت محصولات برنج دانه‌متوسط مرغوب، برنج دانه‌بلند پرمحصول و کلزا افزایش و سطح زیرکشت گندم و سیب‌زمینی کاهش می‌یابد. با توجه به سهم 60 درصدی ارقام برنج دانه‌بلند پرمحصول و دانه‌متوسط مرغوب در الگوی کشت بهینه، اقداماتی نظیر بیمه درآمدی و پرداخت‌های جبرانی به منظور ترویج بیشتر کشت این محصول در منطقه توصیه می‌شوند.