ارزیابی مقایسه ای تاثیر کودهای آلی و معدنی بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های رشد برنج (Oryza sativa L.)

به­منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و مرغی بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم هاشمی، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور در سال 1396 انجام شد. تیمارهای کودی مورد مطالعه، کود مرغی (33 تن در هکتار)، کود شیمیایی (توصیه شده توسط موسسه تحقیقات برنج کشور) و شاهد بدون کود بودند. صفات اندازه­گیری شده شامل عملکرد دانه، وزن هزار دانه، درصد دانه پر، تعداد کل پنجه، تعداد پنجه بارور، میزان سبزینگی برگ، هدایت روزنه­ای و برخی شاخص­های رشدی بودند. نتایج نشان داد که بیش­ترین عملکرد دانه (3664 کیلوگرم در هکتار)، وزن هزار دانه (31/23 گرم)، درصد دانه پر (6/96 درصد) و ماده خشک کل (900 گرم بر متر مربع) متعلق به تیمار کود شیمیایی بود. در مقابل، استفاده از کود مرغی، بیش­ترین طول برگ پرچم (6/40 سانتی­متر) را تولید کرد و بیش­ترین سرعت جذب خالص (6/4 گرم بر متر مربع در روز) نیز از تیمار کود مرغی به­دست آمد. استفاده از کود مرغی سبب افت دیرتر شاخص سطح برگ نسبت به سایر تیمارها شد. بیش­ترین سطح ویژه برگ در تیمار کود شیمیایی مشاهده شد. سطح ویژه برگ در تیمار کود مرغی در ابتدای دوره رشد کم­تر بود، ولی با گذشت زمان به تیمار کود شیمیایی نزدیک شد. بیش­ترین شاخص سطح برگ و نیز بیش­ترین میزان سبزینگی برگ پرچم در تیمار کود مرغی و بیش­ترین هدایت روزنه­ای در تیمار کود شیمیایی مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، اگرچه تیمار کود شیمیایی سبب افزایش عملکرد و بهبود اجزای عملکرد گیاه برنج نسبت به کود مرغی شد، ولی کود مرغی نیز توانست سرعت جذب خالص، طول برگ پرچم، شاخص سطح برگ و سبزینگی برگ را نسبت به کود شیمیایی بهبود بخشد. احتمالا به­دلیل فراهمی بیش­تر عناصر غذایی در کود شیمیایی، عملکرد تولید شده به­وسیله کود شیمیایی بیش­تر از کود مرغی بود. به­طور کلی، با توجه به آثار زیست­محیطی زیان­بار کودهای شیمیایی و عدم کاهش قابل توجه عملکرد برنج رقم هاشمی در تیمار کود مرغی، استفاده از کود مرغی به­جای کود شیمیایی توصیه می­شود.