Hiperglisemi, Oksidatif Stres ve Tip 2 Diyabette Oksidatif Stres Belirteçlerinin Tanımlanması

Oksidatif stres, hem Tip 2 diyabet olusumu hem de diyabet komplikasyonlarinin gelisiminde rol oynayabilen onemli bir aktordur. Temel olarak oksidatif stres, reaktif oksijen turevlerinin (ROS) yapimi ve bozunumu arasindaki dengenin bozulmasi sonucunda olusan fizyolojik durumu tanimlamada kullanilir. Klinik calismalar sonucu elde edilen veriler, sistemik oksidatif stresin metabolik sendrom ve komponentleriyle yakindan iliskili oldugunu gostermektedir. Kronik hiperglisemi ve hiperlipidemi, ROS olusumu icin onemli risk faktorleridir. Hipergliseminin, ROS birikimine katkisi farkli metabolik yolaklar uzerinden gerceklesebilmektedir. Temel olarak hiperglisemik kosullarda glikolitik yolagin aktivitesinin artmasi ve mitokondriyal elektron tasima sistemi uzerinde olusan elektron basinci, ROS olusumuna katki saglar. Reaktif oksijen turevlerinin olusumu ve birikimi daha sonra glikolizde gorevli kilit enzimlerden gliseraldehit 3-P dehidrogenaz (GAPDH) enzim aktivitesini baskilayarak hucreyi, glikozu alternatif yolaklarla metabolize etmeye zorlar. Glikoliz ve krebs dongusunun etkinligi azalir; polyol yolagi, hekzozamin yolagi ve protein kinaz C (PCK) aktivitesi artar. Tum bu alternatif metabolik yolaklar hucrede ROS olusumunu daha da artirir. ROS birikimi, insulinin gen ekspresyonunu ve beta hucrelerden insulin salinimini posttranslasyonel faktorler araciligiyla azaltarak, insulin direnci patogenezine katki saglayabilir. Hiperglisemi kaynakli ROS birikimi, diyabet komplikasyonlarinin olusumunda da onemli role sahiptir. Klinik calismalarin sonuclari, diyabet ve komplikasyonlarinin, hucrenin protein, lipit ve nukleik asit komponentlerinde yarattigi oksidatif hasari belirlemede pek cok belirtecin kullanilabilecegini ve bu belirteclerin oksidan harabiyetin duzeyi hakkinda fikir verebilecegini gostermektedir.