ارزیابی ساختار اکولوژیکی فضای سبز شهری با رویکرد سیمای سرزمین مطالعه موردی: منطقه 22 تهران

سابقه و هدف: فضای سبز شهری به‌عنوان بخش مهمی از اکوسیستم پیچیده شهری، خدمات اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی را برای ارتقاء کیفیت زندگی در شهرها عرضه می­ کند. امروزه رشد سریع شهرنشینی به­ همراه تغییرات زیاد در پوشش و کاربری زمین­ ها سبب کاهش خدمات اکولوژیک و در نتیجه موجب بروز پیامدهای منفی محیط زیستی شده است. بر همین اساس هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات در وسعت و ساختار اکولوژیک فضای سبز منطقه 22 تهران در سال‌های 1996 تا 2018 با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین بمنظور بیان راهبردهای بهینه توسعه فضای سبز است. مواد و روش ­ها: منطقه مطالعاتی در این پژوهش، منطقه 22 شهرداری تهران می­ باشد. با توجه به این‌که یکی از اصول اکولوژی سیمای سرزمین بررسی تغییرات کاربری‌ها و پوشش زمین­ ها است بنابراین با استفاده از تصاویر ماهواره لندست1 در سال‌های 1996 و 2018 نقشه‌های پوشش زمین­ های منطقه 22 تهران با روش طبقه بندی نظارت شده در 4 کلاس انسان‌ساخت، فضای سبز، فضای باز و لکه‌های آبی تهیه و در ادامه مطالعه با سنجه‌های سیمای سرزمین در سطح سیمای سرزمین شامل آنتروپی نرمال ­شده، غنای گونه‌ای، تراکم حاشیه، مساحت لکه، انعطاف‌پذیری لکه و نیز در سطح کلاس شامل مساحت طبقه، تعداد لکه‌ها، تراکم حاشیه در سطح کلاس، میانگین اندازه و میانگین شکل لکه سیمای سرزمین مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج و بحث: یافته‌های تحقیق بیانگر این است که لکه‌های سبز منطقه22 تهران در سال 2018 در مقایسه با سال‌ 1996 ازنظر پیوستگی و اندازه و شکل دچار تغییرات عمده شده و در وضعیت مطلوبی قرار ندارند، چراکه ساختار فضاهای سبز شهری ریزدانه گشته و حالت تکه‌تکه شده پیداکرده است. به­ عبارت دیگر دو نوع تغییر عمده در سیمای سرزمین منطقه شامل ایجاد لکه‌های جدید و جدا شدن لکه­ ها رخ‌داده است. نتیجه‌گیری: با توجه به قابلیت‌های تحلیلی متریک‌های سیمای سرزمین در بهبود ساختار اکولوژیک شهرها و ارزیابی وضعیت فضای سبز پیشنهاد می‌شود رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین در برنامه‌ریزی و مدیریت فضای سبز شهرها مدنظر قرار گیرد.