مطالعه اثر عصاره هیدروالکلی ریشه گیاه شلغم بر مسمومیت کبدی ناشی از متوترکسات در موش صحرایی

متوترکسات به­ عنوان یک داروی ضدسرطان، در دوزهای بالا برای کبد سمی است. معلوم گردیده است که استرس اکسیداتیو در سمیت متوترکسات دخیل است. با توجه به خواص آنتی­­اکسیدانی ریشه گیاه شلغم، این مطالعه، برای ارزیابی اثرات محافظتی عصاره هیدروالکلی ریشه شلغم در برابر سمیت کبدی ناشی از متوترکسات در موش ­صحرایی انجام شد. بدین منظور 40 سر موش صحرایی نر ویستار به­­طور تصادفی در چهار گروه مساوی تقسیم گردیدند. گروه 1 به­ عنوان شاهد انتخاب شد. به گروه­های 2 و 4، ریشه گیاه شلغم (mg/kg 200) به ­مدت 15 روز متمادی گاواژ گردید. گروه­­های 3 و 4 تک دوز متوترکسات  (mg/kg 20)را در دهمین روز آزمایش به طور داخل صفاقی دریافت کردند. در پایان، سطوح سرمی آنزیم‌های آسپارتات­آمینوترانسفراز، آلانین­آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز و بیلی­روبین تام، آلبومین و پروتئین تام گروه­ها اندازه­گیری شد. میزان مالون­دی­آلدئید و فعالیت آنزیم­­های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز نیز در هموژنات بافت کبد اندازه­­­گیری شد. از بافت کبد موش­ها مقاطع بافتی تهیه و در نهایت، یافته­­های بیوشیمیایی با نتایج هیستوپاتولوژی تطبیق داده شد. در گروه 4، عصاره ریشه شلغم به ‌طور معنی­‌داری (05/0p<) میزان افزایش­­یافته آنزیم‌های شاخص آسیب کبد و بیلی­روبین تام را کاهش و سطوح کاهش­ یافته آلبومین و پروتئین تام سرم را به­‌طور معنی­داری (05/0p<) افزایش داد. در این گروه، عصاره ریشه شلغمبه­طور معنی­­داری (05/0p<) میزان پراکسیداسیون لیپیدی را کاهش و سطوح آنتی­­اکسیدان­های کبد را افزایش داد. از لحاظ هیستوپاتولوژی نیز تغییرات بافتی شامل آماس، تغییرات دژنراتیو و نکروز، همراستا با یافته­­های بیوشیمیایی بودند. نتایج نشان داد عصاره ریشه شلغمبا خواص آنتی‌اکسیدانی خود، کبد موش‌های صحرایی را در برابر سمیت ناشی از متوترکسات محافظت می­­­کند.