ارزیابی آسیبپذیری آلودگی آبخوانهای کارستی ماراب با استفاده از مدل RISKE و تحلیل سری زمانی

ارزیابی آسیب‌پذیری و خطر آلودگی، اقدامی مهم در مدیریت منابع آب کارست است. توسعه‌یافته بودن کارست در زاگرس، فراهم بودن شرایط طبیعی در منطقه و فعالیت‌های انسانی در محدودة آبخوان‌ها، سبب شده که انتشار آلودگی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش ­روی آبخوان‌های زاگرس از نظر کیفی باشد. هدف این پژوهش، ارزیابی و تهیة نقشة آسیب‌پذیری آبخوان ماراب در غرب استان کرمانشاه در برابر انتشار آلودگی است. مدل RISKE با ارزیابی پنج پارامتر سنگ مادر آبخوان، میزان نفوذ، نوع خاک، توسعة کارست و اپی‌کارست به ارزیابی و پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سطوح کارستی می‌پردازد. از روش‌های آماری تک‌متغیرة خودهمبستگی برای ارزیابی توسعة شبکة درونی کارست آبخوان ماراب استفاده شد. در نهایت با تحلیل نتایج این دو روش، میزان آسیب‌پذیری آبخوان تحلیل شد. نتایج مدل RISKE نشان‌دهندة وجود سه پهنة آسیب‌پذیری در سطح آبخوان است که به‌ترتیب طبقة متوسط، کم و زیاد، 5/57 ،7/37 و 8/4 درصد از مساحت منطقه را به خود اختصاص داده‌اند. طبقات آسیب‌پذیری و مساحت آنها بیان‌کنندة آسیب‌پذیری متوسط آبخوان ماراب در برابر انتشار آلودگی است. مناطق با آسیب‌پذیری زیاد در محدودة فروچاله‌ها و پلژه‌ها قرار دارد. نتایج تابع خودهمبستگی نشان داد که آبخوان ماراب دارای رفتار هیدرودینامیکی چندگانه است و دو نوع جریان سریع و پایه در آبخوان وجود دارد. بر این اساس می‌توان گفت به‌علت وجود جریان سریع در آبخوان و توسعة ژئومورفولوژی کارست سطحی، امکان انتشار آلودگی در آبخوان وجود دارد.