Transparantere Gedragscodegroep : Position paper ten behoeve van de expertmeeting fiscale constructies met de Tweede Kamer der Staten Generaal op 12 september 2016

De Gedragscodegroep, samengesteld uit ambtenaren van de EU-lidstaten, is opgericht om belastingontwijking door multinationale ondernemingen en de facilitering daarvan door schadelijke belastingconcurrentie tussen EU-lidstaten te bestrijden. Dat de Groep op dit gebied steeds belangrijker wordt, komt voort uit het feit, dat zij zich de laatste jaren is gaan bezighouden met de vormgeving van gecoordineerd Europees belastingbeleid. Hoewel dit beleid als ‘soft law’ moet worden gekenschetst, is de reikwijdte en impact ervan snel toegenomen. In wezen is sprake van ‘pseudowetgeving’. Wat de anti-belastingontwijkingsmaatregelen betreft, gaat het bijvoorbeeld om pseudowetgeving op de volgende terreinen: gemeenschappelijk rulingbeleid, informatie-uitwisseling rulings, EU-inbound profit transfers, EU-outbound profit transfers, hybride mismatches, openbaarmaking van belastingstructuren en transfer pricing. Het probleem van deze pseudowetgeving is dat het goeddeels is onttrokken aan zowel de wetgevende als de controlerende taak van de nationale parlementen en het Europees Parlement. Nationale parlementen en het Europees parlement worden niet of maar zeer beperkt geinformeerd. Democratische controle is hoogstens achteraf mogelijk. Ook ontstaat rechtsonzekerheid bij burgers en bedrijven die moeten kunnen vertrouwen op duidelijke en toegankelijke besluitvorming en (pseudo)wetgeving. Recente maatregelen ten behoeve van een transparantere besluitvorming van de Groep zijn ontoereikend. Het verdient daarom aanbeveling de rapportage over het werk van de Groep wezenlijk substantieler te maken en de informatievoorziening te vervroegen naar een moment waarop parlementen nog invloed kunnen uitoefenen. In dit kader kan het Nederlandse kabinet BNC-fiches opstellen over de totstandkoming van deze pseudowetgeving. Ook is het wenselijk dat achtergronddocumenten van de Groep actief openbaar worden gemaakt en in elk geval worden gedeeld met de nationale parlementen en het Europees Parlement. De door de Europese Commissie opgestelde zittingsdocumenten (“room documents”) dienen te worden vrijgegeven. Verder verdient het aanbeveling de door de Commissie opgestelde informele notulen (“comptes rendus internes”, “informal meeting minutes”) van de Groep actief aan de Tweede Kamer te sturen, dan wel de door Nederland zelf opgestelde informele notulen (“terugkoppelingsverslagen”) te verstrekken. Transparantere besluitvorming kan ook worden bevorderd door het aanwijzen van een politiek zichtbare voorzitter, zoals Minister Dijsselbloem dat is voor de Eurogroep. Ten slotte is het van belang dat alle EU-Lidstaten, waaronder Nederland, op hoog ambtelijk niveau in de Groep worden vertegenwoordigd.