تهیه نقشه غلظت آرسنیک در خاک های استان آذربایجان شرقی و بررسی امکان کنترل آزادسازی آن (مطالعه موردی شهرستان هشترود)

آرسنیک عنصری سمی بوده و سطوح افزایش یافته آن در منابع آب و خاک مشکلات متعددی را برای مردم شهرستان هشترود بوجود آورده است. فقدان اطلاعات در مورد وضعیت خاک منطقه به آرسنیک باعث شد تا تحقیق حاضر با هدف بررسی غلظت و پراکنش آرسنیک در خاک‌های منطقه هشترود و بررسی امکان کنترل آزادسازی آن طراحی و اجرا شود. به این منظور 53 نمونه خاک سطحی از منطقه جمع‌آوری و غلظت آرسنیک کل آنها اندازه‌گیری و نقشه پراکنش غظت آرسنیک تهیه گردید. به منظور بررسی امکان کابرد مواد اصلاحی برای کاهش آزادسازی آرسنیک، پنج نمونه خاک آلوده انتخاب و مواد اصلاحی گچ و هیدروکسید آهن هر کدام در سه سطح به آنها افزوده شد. نتایج نشان داد که خاک‌های منطقه به آرسنیک آلودگی داشته بطوری که میانگین غلظت آرسنیک در کل خاک های مورد مطالعه 36/49 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. اما بیش از 80 درصد خاک‌های مورد مطالعه غلظتی کمتر از حد مجاز داشتند که نشان دهنده غلظت بالای آرسنیک در مناطق آلوده می‌باشد. خاک‌های کشاورزی روستاهای قوپوز و قزللو بیشترین مقدار آلودگی به آرسنیک را داشتند. کاربرد هیدروکسید آهن باعث کاهش معنی دار آزادسازی آرسنیک در خاک‌های مختلف گردید، بطوریکه کاربرد 10 تن در هکتار هیدروکسید آهن به ترتیب 5/64، 4/82، 7/83، 9/98 و 100 درصد مقدار آرسنیک محلول را در خاک‌های 1، 2، 3، 4 و 5 کاهش داد و افزایش سطح کاربرد در این مطالعه باعث کاهش شدیدتر آزادسازی آرسنیک گردید. بطور مشابه گچ نیز باعث کاهش معنی‌دار آزادسازی آرسنیک گردید و آزادسازی کمتر آرسنیک با افزایش کاربرد گچ مشاهده گردید. در مقایسه با گچ، هیدروکسید آهن ماده اصلاحی بسیار موثرتر و مناسبتری می‌باشد.