مروری کلی بر نتایج سه فصل کاوش در محوطه جهانگیر، ایلام

جهانگیر یکی از محوطه­های شاخص ساسانی در غرب ایران است که به دنبال مسئله قرارگیری در تراز سیلابی سدکنگیر ایوان، فرصت کاوش در آن فراهم شد.کمبود اطلاعات ما درباره چگونگی ساخت، عرصه‌های سکونتی، علل شکل­گیری، افول و تاریخ­گذاری این نوع سازه‌ها، تعیین نوع معیشت، بررسی صنایع و هنرهای مختلف گچ­بری، شیشه­گری، فلزگری، سفال­گری، مشخص نمودن شاخصه­ها، تزئینات معماری و مواد و مصالح، نوع کاربری و عوامل مؤثر در سبک­های هنری مختلف آن، از سؤالات و اهداف کاوش بود که جهت پاسخ­گویی به آن­ها از روش تحقیق توصیفی­ـ تحلیلی، با بهره­گیری از متون تاریخی و کاوش استفاده شد. در انتهای سه فصل کاوش در پشته مرکزی، پلان بخش­هایی از یک بنای بزرگ شامل11 فضا نمایان شد. بخش­های پدیدار شده متشکل از دو ایوان و تعدادی اتاق، با حیاط و فضای داخلی بوده که مصالح آن از قلوه­سنگ و ملات گچ نیم­پخته نیم­کوب و پوشش سقف­ها از آجر است. ساختار هندسی نامتقارن، جدایی بخش اندرونی و بیرونی، تنوع فضایی فراوان و نقش مهم ایوان در سازمان فضایی مجموعه، از مهم­ترین ویژگی­های سه فاز معماری قابل تشخیص در بنا است. آثار هنری گوناگون آن، متأثر از هنر رایج دوران ساسانی با هویت مستقل محلی خود هستند. با توجه یافته­ها می­توان ادعا کردکه جهانگیر برای نیازهای رسمی طراحی شده است. ساخت چنین بنایی در ارتباط با چشم انداز طبیعی پیرامون آن قابل تفسیر است و می­تواند در میان انواع کاخ­های این دوران به عنوان یک دسکره و اقامتگاه ییلاقی اعیانی باکارکرد تشریفاتی/مسکونی مطرح باشد.