بررسی تنوع ژنتیکی جمعیتهای ایرانی بومادران تماشایی Achillea nobilis با استفاده از نشانگر مولکولی ISSR و صفات مورفولوژیکی

بومادران تماشایی (Achillea nobilis) یکی از گیاهان دارویی مهم و با خصوصیات درمانی مختلف است که در مناطق گسترده‌ای از ایران به‌طور خودرو رشد می‌کند. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 33 جمعیت بومادران تماشایی موجود در بانک ژن مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با استفاده از نشانگر ISSR ارزیابی شد. از هر جمعیت 10 گیاه انتخاب شد و DNA آنها استخراج شد. در این مطالعه از 12 آغازگر ISSR استفاده شد و شش آغازگر با میانگین چند شکلی 88% برای بررسی تنوع و تمایز جمعیت‌ها به‌کار گرفته شد. آغازگرهای 12P  و 5P  به‌ترتیب با 13 و 11 نوار بیشترین تعداد و آغازگر 7-1 با 7 نوار کمترین تعداد نوار را نشان دادند. شاخص‌های محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC)، شاخص نشانگر (MI)، نسبت چندگانه مؤثر (EMR) و شاخص قدرت تفکیک (Rp) برای کلیه نشانگرها محاسبه شد که براین‌اساس، آغازگر12 P به‌عنوان بهترین آغازگر برای بررسی تنوع ژنتیکی بومادران تماشایی شناخته شد. در تجزیه خوشه‌ای داده‌های مولکولی ارتباط نزدیکی بین توزیع جغرافیایی و تنوع ژنتیکی جمعیت‌های بومادران تماشایی مشاهده شد و جمعیت‌های جمع‌آوری شده از هر منطقه (شمال، مرکز و غرب کشور) در یک گروه مجزا قرار گرفتند. بررسی پارامترهای ژنتیکی نشان داد که بیشترین تنوع ژنی در میان جمعیت‌های شمال کشور وجود داشت. در تفکیک جمعیت‌های مورد بررسی براساس داده‌های مورفولوژیکی، مطابقت چندانی با توزیع جغرافیایی آنها مشاهده نشد. با توجه به اهداف تحقیق، می‌توان گفت که نشانگرهای ISSR  برای بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های بومادران تماشایی کارآمد بوده و می‌توان در مطالعات آینده از این نشانگر برای تجزیه مجموعه ژرم‌پلاسم بومادران استفاده کرد. همچنین با توجه به خطر انقراض گونه‌های دارویی، اصلاحگران می‌توانند از تنوع ژنتیکی وسیع بین جمعیت‌های Achillea nobilis برای انجام تلاقی‌های هدفمند، به‌منظور پیشبرد برنامه‌های اصلاحی و راهبردهای حفاظتی این گونه گیاهی بهره‌برداری کنند.