بررسی اثرات احیاء و مدیریت مراتع بر ذخیره کربن در شمال شرق ایران (مطالعه موردي: حوضه آبخیز کارده، مشهد، ایران)

ترسيب کربن در گیاه و خاک از راه‎های مهم مقابله با تغییرات اقلیمی است. با توجه به وسعت مراتع اين اراضي ظرفیت زیادی برای ذخيره کربن دارند. در پژوهش حاضر ذخیره کربن (CS) در سه تيمار مراتع طبیعی (NR)، کپه­کاری (PS) و دیمزار رها شده (ADF) در حوضه کارده در سال 1392 مقايسه شد. در هر تيمار ده ترانسكت و در طول هر ترانسكت ده پلات مستقر گرديد. درصد پوشش گیاهی، لاشبرگ، سنگ و سنگريزه و خاک لخت در پلات‌ها ثبت شد. همچنين زي‌توده هوایی و ریشه گیاهان غالب با روش قطع و توزين نمونه­برداري شد. كربن اندام‌هاي گياهي و لاشبرگ با روش احتراق در كوره الكتريكي محاسبه شد. در هر تيمار ده نمونه خاك در دو عمق 25-0 و 50-25 سانتی‌متر برداشت و كربن آلي خاک با روش والكلي-بلاک اندازه­گيري شد. تجزيه و تحليل داده­ها با آناليز واريانس يكطرفه و مقايسه ميانگين دانكن انجام شد. نتايج نشان داد تيمارهاي مختلف از نظر ذخيره كربن كل (خاک+ بیوماس گیاهی+ لاشبرگ) اختلاف معني­دار داشتند. مراتع طبیعی و دیمزار رها شده به ترتيب با 32/535 و 14/177 تن در هکتار بیشترین و کمترین ذخیره کربن را داشتند. بين اجزاي اكوسيستم، خاك مهمترين سهم را در ذخيره كربن داشته و بيوماس هوايي، ريشه و لاشبرگ پس از آن قرار گرفتند. در مقایسه بین تيمارها، كپه كاري بيشترين ذخيره كربن بيوماس گياهي و لاشبرگ را داشته اما مقدار ذخيره كربن خاك آن در مقايسه با مراتع طبيعي به مراتب كمتر بود. در كپه كاري و مراتع طبيعي گندميان چندساله، بوته­اي‌ها و پهن برگان دائمي غالب بودند و بيشترين نقش را در ذخيره كربن گياهي ايفا کردند. بطور کلی مديريت صحيح مراتع طبيعي و توجه به حفاظت از پوشش گياهي و خاك در اين اراضي توانسته است مقدار قابل توجهی کربن آلی را ذخیره سازد.