Yer duygusu ve peyzaj değerleri arasındaki ilişkinin kampüsler üzerinde değerlendirilmesi

Peyzaj degerleri ve yer duygusu kavramlarini bilimsel olarak calismak, yuksek ogretim kurumlarinin surdurulebilir bir gelisim gostermeleri icin onemli bir yer teskil etmektedir. Kampuslerin alan kullanimlari ve bunlar hakkinda universite yoneticilerinin verdigi kararlar, universite ogrencilerinin yasam kalitelerini etkilemeleri bakimindan cok onemlidir. Cunku kampus alanlari ogrencilerin gelisimlerine katkida bulunmak icin tasarimlanir ve yonetilebilirler. Ancak literaturde fiziksel cevre ve peyzaj degerlerinin hakkindaki bilimsel calismalar sinirlidir. Bu yuzden bu calisma kampuslerde,peyzaj degerleri ve yer duygusu kavramlarinin daha iyi anlasilabilmesi icin ele alinmistir. Bu genel kapsam icerisinde bu calismada, (a) universite kampuslerinin peyzaj degerlerini psikometrik olarak olcebilen bir olcum araci gelistirmek, (b) hangi demografik bilgilerin peyzaj degerleri ve yer duygusuna etki ettigini saptamak, (c) cinsiyet, ikamet edilen yer (kampus ici ve disi) ve kampuste ders disinda gecirilen zaman degiskenlerinin farkliliklarini arastirmak, (d) peyzaj degerleri ve yer duygusu iliskilerini psikometrik olarak belirlemek ve (e) bu farkliliklari AIBU ve ODTU kampuslerinde karsilastirmak amaclanmistir. Calismaya iki ayri universite kampusunde okuyan toplam 1068 ogrenci katilmistir. Bu ogrencilerin 590 tanesi kadinlardan ve 478 tanesi erkeklerden olusmaktadir. Calismanin birinci asamasinda peyzaj degerleri olcegini gelistirmek amaclanmistir. Bu amac icin baslangicta gelistirilen peyzaj degerleri maddeleri 10 alt boyutlu faktor cozumlemesi ile sonuclanmistir. Bu faktorler, Manevi Deger,  Rekreasyonel Deger, Engelsiz ve Erisilebilir Tasarim, Kampus acik alanlari, Trafik Duzeni, Yapisal Cevre, Donati Elemanlari, Ulasim ve Dolasim, Dogallik ve Yesil Alan Degerleri ve Bilgilendirme Degeri seklinde isimlendirilmislerdir. Bu faktorler toplam olarak % 61,02 varyansi aciklamaktadirlar. Bu faktorlerin ic tutarlilik tahminleri “α” en dusuk 0,52 ve en yuksek 0,73 olarak saptanmistir. Calisma sonuclarina gore, cinsiyet, ikamet edilen yer ve ders disinda kampuste gecirilen zaman alt degiskenleri peyzaj degerleri ve yer duygusu puanlarinda hem AIBU kampus ornekleminde hem de ODTU kampus ornekleminde istatistiksel olarak anlamli farkliliklar yaratmislardir (p<0,05). Benzer sekilde korelasyon analizleri incelendiginde,  peyzaj degerleri alt boyutlarindan manevi deger, yapisal cevre, rekreasyonel deger, donati elemanlari, dogal ve yesil alan degeri ve bilgilendirme degeri boyutlari, yer duygusu alt boyutlari arasinda (yer kimligi, yer bagliligi ve yer bagimliligi) pozitif yonde anlamli bir iliski saptanmistir. Bir baska deyisle, ogrencilerin peyzaj degerleri alt boyutlarina verdikleri degerler artikca yer duygusuna verdikleri puanlarda artmaktadir. Ancak, trafik duzeni alt boyutunun, yer duygusu alt boyutlari ile negatif yonde anlamli bir iliskisi oldugu belirlenmistir. AIBU ogrencileri ve ODTU ogrencilerinin peyzaj degerleri karsilastirildiginda, manevi deger, rekreasyonel deger, bilgilendirme degeri, trafik duzeni, donati elemanlari,  yapisal cevre ve ulasim-dolasim alt boyutlarinda istatistiksel olarak anlamli farkliliklar bulunmustur (p<0,05).  Ayni sekilde, AIBU ve ODTU ogrencilerinin yer duygusu, yer kimligi, yer bagliligi ve yer bagimliligi olceklerine verdikleri puanlar istatistiksel olarak birbirlerinden farklidir. Butun bu sonuclar derinlemesine aciklanmis ve tartisilmistir. Bircok universite acik olarak veya dolayli bir sekilde ogrencilerine yuksek standartlarda bir akademik yasam onermektedirler. Ogrenciler bolumler, programlar, dersler hakkinda ayrintili bir sekilde bilgilendirilmektedirler. Fakat egitim ogretim uzerinde etkili olabilecek fiziksel cevrenin kalitesine cok az vurgu yapmaktadirlar. Calismalar gostermistir ki, kampus peyzaj planlari ogrenim surecini destekler niteliktedir. Bu yuzden, kampus peyzaj degerleri ve yer duygusu kavramlarinin iliskisini derinlemesine arastirmak, universite ogrencilerinin yasamlarini anlamamiza yardimci olacaktir.   Abstract Landscape values along with creating sense place is an important concept for sustainable development in higher education institutions. Land use and development decisions about campuses are consistently among the most important decisions at the university level because they are perceived to have direct linkages to student quality of life. Campus environment can be designed and managed to enhance and foster students development. Empirical research, however, has neglected the role of the physical environment and landscape values. The present study was an attempt to understand phenomena of landscape values and sense of place. Within this general thrust, the present study (a) developed psychometrically sound scale of landcape values of university campuses, (b) assessed the extent to which differences in selected demographics variables influenced both the landscape values and sense of place, (c) investigated the differences in these variables among subgroups defined by gender, place of residence (in or off campus), time spent in campus, and (d) empirically examined the relationship between landscape values and sense of place, (e) investigated the differences in terms of landscape values and sense of place between AIBU students and ODTU students. The subjects of the study were university students from two different campuses (AIBU and ODTU). A total of 1068 subjects participated  in the study. There were 590 female and 478 male university students. The first phase of the study was related to developing scale of landscape values. Initial items of landscape values scale resulted in an empirically supported ten-factor solution; Spiritual and Emotional value, Recreational value, Disability free and accesibility, Open space, Traffic, Identity, Outdoor Furniture, Transportation and Circulation, Natural value and Learning values. These factors cumulatively explained 61,02% of the variance. The internal consistency estimates  “α” of sub-scales ranged from .52 to .73. The results of the study indicated that gender, place of residence and time spent in campuses (AIBU and ODTU) had statistically significant effects on both landscape values (p<.05) and sense of place (p<.05). Also, the correlational analysis revealed that facets of spiritual and emotional value, recreational value,  outdoor furniture, built environment value, natural value and learning values positively correlated with sense of place, place attachement, place dependence and place identity. But, only traffic facet of landscape value negatively correlated with all facets of sense of place. It means that students who rated landcape values significantly higher tend to rate sense of place higher or vice versa. The results further indicated that students from AIBU and ODTU significantly differed in spiritual and emotional, recreational, learning, traffic, transportation and circulation, outdoor furniture, and built environment value (p<.05).  Similarly, AIBU and ODTU students significantly differed in all facets of sense of place. These results were further discussed and elabroted. Most of the universities emphatically or implicitly promise academic programs which reflect or imply high standards of excellence. Students are informed they will have good instruction, a wide range of courses and majors, and calendar that will expedite progress. However, they do not place similar emphasis on the quality of the physical environment in which the formal learning process takes place. The landcape of campuses plays an integral role in shaping and supporting the learning process. Therefore, studying the relationship between landscape values and sense place expands the understanding of university students life.