OPŁATY PRZESYŁOWE WĘZŁOWE. CZY NADSZEDŁ JUŻ CZAS WDROŻENIA W POLSCE

Przesylanie i dystrybucja, a wiec dostarczanie energii elektrycznej jest drugim, obok handlu czystą energią jako towarem, istotnym elementem rynku energii elektrycznej. W Unii Europejskiej, ale i w Polsce procesy rynkowe w segmencie handlu energią są bardzo wyraźne. Wprowadzenie bardzo rozbudowanych elementow rynkowych w segmencie uslug przesylowych jest, ze wzgledu na charakter tych uslug, duzo trudniejszym zadaniem. Podstawowa przyczyna tego stanu rzeczy jest oczywista, wynika ze specyfiki handlu czystą energią (tzw. ponad siecią) i sposobu jej dostarczania (z udzialem sieci). Istnieją jednak mozliwości wprowadzenia do segmentu uslug przesylowych takich elementow, ktore moze nie wprost prowadzą do jego pelnego urynkowienia, jednak stanowią podstawe do racjonalnego ksztaltowania oplat przesylowych. Teoria, ale tez praktyka ksztaltowania tych oplat mowi o trzech podstawowych funkcjach jakie powinny spelniac te taryfy, a są to funkcja dochodowa, informacyjna i motywacyjna. Odpowiednio skonstruowana taryfa przesylowa powinna byc skutecznym narzedziem przedsiebiorstw sieciowych, pozwalającym oddzialywac na odbiorcow uslug przesylowych poprzez wskazywanie miejsc w sieci, dla ktorych przesyl zagrozony jest warunkami technicznymi lub wystepującymi ograniczeniami, ale rowniez wskazywanie tras dostawy charakteryzujących sie wyzszymi i nizszymi kosztami. Motywacja (stymulacja zachowan) uzytkownikow sieci powinna rowniez dotyczyc aspektow czasowych, czyli zroznicowania oplat w poszczegolnych strefach doby, czy sezonach w roku. Aktualnie w naszym kraju obowiązujące taryfy przesylowe i dystrybucyjne w ogole nie uwzgledniają lokalizacji uzytkownikow, ale rowniez coraz bardziej zatracają czasowe zroznicowanie stawek oplat, czego przykladem są chociazby stawki zmienne sieciowe w taryfie PSE Operator. Podobna sytuacja wystepuje rowniez w taryfie dystrybucyjnej np. spolki Tauron, w ktorej zroznicowanie czasowe (w strefach doby) stawek zmiennych wystepuje tylko w obszarach zachodnich (np. wroclawskim, legnickim, opolskim), natomiast w pozostalych obszarach (np. gliwickim, bielskim, krakowskim) zroznicowanie czasowe stawki zmiennej sieciowej nie wystepuje (wystepują tu grupy taryfowe np. A23 i B23 ale stawki zmienne w ciągu calej doby są takie same w poszczegolnych strefach). W ten sposob mozna dojśc do wniosku, ze obecnie taryfy przesylowe skonstruowane są w ten sposob, aby wypelniac tylko funkcje dochodową. Wyraźny zwrot w podejściu do ksztaltowania oplat przesylowych w kraju dają zapisy w Polityce Energetycznej kraju do 2030 roku [1], gdzie w zalączniku 3 „Program dzialan wykonawczych” znajduje sie 6 priorytetow tych dzialan. W priorytecie V (Rozwoj konkurencyjnych rynkow paliw i energii) juz w pierwszym dzialaniu pojawia sie „Wdrozenie nowego modelu rynku energii elektrycznej, polegającego m.in. na wprowadzeniu rynku dnia biezącego, rynkow: rezerw mocy, praw przesylowych oraz zdolności wytworczych, jak rowniez mechanizmu zarządzania uslugami systemowymi i generacją wymuszoną systemu”. W pierwszym punkcie opisującym sposob realizacji tego dzialania widnieje zapis: „Opracowanie przez operatora systemu przesylowego krajowego systemu oplat wezlowych w miejsce opartego o ceny uśrednione (model miedzianej plyty)”. Przytoczony zapis powinien na nowo otworzyc dyskusje nad modelem tych oplat i sposobem jego wdrozenia.