Fale piaszczyste na dnie głębokiego przybrzeża i ich rola w kształtowaniu brzegu

Fale piaszczyste – wielkie formy piaszczystego dna – znane są i opisywane od dawna ze wspolczesnych i kopalnych środowisk rzecznych, estuariowych, wybrzezowych i szelfowych (Kotlinski, Uścinowicz 1980, Reineck, Singh 1980, Ashley 1989, Roos 2004). Mnogośc rodzajow i zroznicowan tych form pod wzgledem ich wielkości, ksztaltu, genezy sposobu wystepowania i zachowania uniemozliwia, jak dotąd, opracowanie spojnej, calościowej i ogolnie przyjetej terminologii i klasyfikacji (o ile jest to w ogole celowe). W tym opracowaniu przyjeto określenia fale piaszczyste dla dwustokowych migrujących form dna przybrzeza i plytkiego morza, form o genezie związanej z procesami hydrodynamicznymi dzialającymi w warunkach aktualnego akwenu. Przyjmowany coraz szerzej anglojezyczny termin subaqueous dunes, wg Asleya (1989), jako bardziej odpowiedni ze wzgledu na wieksze podobienstwo do desert or aeolian dunes niz do fal na powierzchni wody, trudno uznac za wlaściwy, gdyz dotyczy przede wszystkim reliktowych form eolicznych zachowanych na dnie (Berne i in. 1994) Do fal piaszczystych zaliczono formy o rozstepie miedzy grzbietami ponad 10 m i o budowie wewnetrznej wskazującej na podobienstwo procesow ksztaltujących calą forme. Są to wiec formy wspolczesnego dna, a nie formy reliktowe w calości czy w cześci powstale w innych środowiskach i warunkach. Przedstawiono przyklady wystepowania fal piaszczystych na dnie polskiej strefy ekonomicznej Baltyku, uzyskane w trakcie realizacji roznych innych zadan utylitarnych i badawczych, prowadzonych przez Zaklad Oceanografii Operacyjnej Instytutu Morskiego w Gdansku od 1995 r. W badaniach stosowano zintegrowany system bezinwazyjnych metod, z uzyciem sonaru bocznego, sondy wielowiązkowej, sejsmoakustycznych profilografow, wraz z poborem prob czerpakowych i rdzeniowych oraz przeglądem dna systemem telewizji podwodnej dla identyfikacji wydzielen.