3B Kadastro Nesnesi: Hava Hakkı ve Kat Mülkiyetine Yönelik Gelişim Süreci Analizi

Ulkemizde yatay ve dikey kat mulkiyeti tesisi, son yillarda yukselen konut ve isyeri sayisiyla orantili bir sekilde artmaktadir. Buna imkân taniyan 634 sayili Kat Mulkiyeti Kanunu Resmi Gazetede 1965’de yayimlanmis olup 1966’dan beri uygulamadadir. Ulkemizdeki konutlasma oraninin ne denli ivme gosterdigi gerek nufus gerek insaat sektorunun mali gucu, kentsel alanlari artmasi ve gerekse de ulkemizin yukselen buyume hizi hem aciklamakta ve hem de desteklemektedir. Cumhuriyetimizin 1923 yilinda kurulmasi, 4 Ekim 1926’da Medeni Kanunumuzun yururluge konulmasi goz onune alinirsa, 1926 ile 1966 yillari arasindaki kat mulkiyeti veya kat irtifakina konu islemlerin nasil yurutuldugu dusunulmelidir. Zira Osmanli donemi ve Cumhuriyetin ilk donemleri goz onune alindiginda; topraklarin fazla, nufusun az olmasi, insanlarin nispeten mustakil yapilarda veya bahceli evlerinde oturmalari, kat mulkiyeti konusunu zorunlu kilmamis olabilir. 1966 yilina kadar, sadece yogun ticari faaliyetin oldugu, yani arazi ve yapilasma maliyetlerinin yuksek oldugu belli alanlarda kat mulkiyeti ihtiyac olabilir miydi? Bunun cevaplanmasi icin Osmanli Donemi eserlerinden Trabzon Carsi Mahallesinde bulunan ve Gonhan olarak bilinen tasinmaz ornegi uzerinden kat hakki (hava hakki, oda mulkiyeti) ve bu hakkin kat mulkiyetine donusturulmesi sureci bu calismada birlikte incelenecektir. Netice olarak; kat hakki, hava hakki veya oda mulkiyeti olarak bilinen ve irtifak hakki seklinde tesis edilen bir ayni hakkin, kat mulkiyeti kapsaminda degerlendirilmesi yasal ve teknik olarak yapilacaktir. Calismanin en onemli sonuclarindan biri, kat mulkiyetine geciste arsa payi ve bagimsiz bolumlerin degerlemesi olarak goze carpmaktadir. Yasal anlamda yapilmasi gereken, tum bagimsiz bolumlerin degerleri ile orantili olacak sekilde arsa paylarinin verilmesidir. Bu durum gerek kultur varligi olarak tescilli bu tip yapilarda gerekse yeni insa olunacak yapilarda aynen gecerlidir.