بررسی روند پراکنده رویی و تغییرات فضایی شهر بابل

پراکنده‌رویی یکی از اشکال گسترش می‌باشد که در نیم‌قرن اخیر وارد ادبیات مدیریت و برنامه‌ریزی شهری کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران شده است. برخی شهرهای ایران این نوع گسترش را در مرحله‌ رشد شتابان تجربه کرده‌اند. این شهرها با مشکلات فراوانی مانند توسعه‌ بدون برنامه‌ریزی، افزایش سکونتگاه‌های غیر رسمی، نوسان شدید قیمت زمین و مسکن، افزایش هزینه‌‌ زیرساخت‌ها و خدمات شهری، به ‌زیر ساخت‌ و ساز رفتن اراضی کشاورزی، مصرف بیشتر انرژی و آلودگی‌های -‌محیط زیستی مواجه شده‌اند. سئوال اصلی این پژوهش این است که؛ آیا شهر بابل در فرایند گسترش خود از سال 1335 تا 1395 با پراکنده‌رویی و تغییرات فضایی ناشی از آن مواجه شده است؟ بنابراین هدف این پژوهش، شناخت الگوی گسترش شهر بابل از سال 1335 تا 1395 و تغییرات فضایی آن است. در این پژوهش، با استفاده از داده‌های آماری و «مدل هلدرن» به‌ تحلیل پراکنده‌رویی شهر بابل و سایر تغییرات فضایی آن پرداخته شده است. جهت تحلیل داده‌‌ و اطلاعات این پژوهش، از آمار توصیفی استفاده شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، مساحت شهر بابل از سال 1335 تا 1395 به‌صورت مستمر افزایش یافته است. بر اساس نتایج مدل هلدرن، 74 درصد افزایش وسعت این شهر در این دوره از رشد جمعیت و 26 درصد آن از پراکند‌رویی ناشی شده است. این روند موجب کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانه ناخالص زمین شهری و در نتیجه گسترش افقی بی رویه این شهر شده است. پراکنده‌رویی این شهر موجب شکل‌گیری شهرکهای مسکونی، سکونتگاه‌های غیر رسمی و ادغام روستاهای پیرامون در آن شده است.