Quickscan van denkrichtingen voor herbezinning op het mestbeleid. Verkenning op verzoek van het ministerie van LNV van vijf denkrichtingen van de werkgroep Herbezinning Mestbeleid

In het traject Herbezinning Mestbeleid heeft een werkgroep onder regie van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit vijf denkrichtingen geformuleerd voor het toekomstig mestbeleid. Op verzoek van het ministerie geeft het PBL in deze studie een kwalitatieve beschouwing van deze denkrichtingen. Daarbij is aandacht voor de ecologische en economische effecten van de denkrichtingen, de uitvoerbaarheid en de aandachtspunten om de denkrichtingen passend te maken binnen Europese regelgeving. De mate waarin de denkrichtingen al concreet ge-operationaliseerd en geinstrumenteerd zijn, is in deze fase nog beperkt. In de huidige opzet van de denkrichtingen spelen handhavingsvarianten rond mestafzet en verbe-tering van de waterkwaliteit een dominante rol. Het bredere palet aan beleidsmatige redenen om het mestbeleid te heroverwegen is in de denkrichtingen nog spaarzaam uitgewerkt. Hierdoor wor-den mogelijk kansen gemist om verschillende beleidstrajecten rond bijvoorbeeld stikstofdepositie en klimaat aan elkaar te koppelen. In elke denkrichting is een andere benadering gekozen om niet-naleving van het beleid tegen te gaan. Maar in geen van de denkrichtingen wordt expliciet in-gezet op het terugbrengen van het totale mestoverschot als manier om de mestafzetkosten te ver-kleinen en zo de prikkel tot niet-naleving direct te adresseren. Op basis van deze quickscan is geen oordeel te geven over welke denkrichting het meest kansrijk is. Wel zijn binnen elke variant verschillende sterktes en zwaktes te onderscheiden. Het verdient aanbeveling om bij de nadere uitwerking van de denkrichtingen de verschillende leefomgevings- en bestuurlijke aspecten die samenhangen met mest integraler te benaderen. Bij het uitwerken van concrete beleidsvarianten ligt het voor de hand om de sterktes van de varianten slim te combineren, maar in dergelijke samengestelde varianten schuilt wel een risico van toenemende complexiteit en uitvoeringskosten.